Waarom is het herstel toeslagenschandaal zo'n puinhoop?!

‘Er is nog bijna niks opgelost.’ Ruim 40.000 ouders is ‘onterecht onrecht’ aangedaan in het toeslagenschandaal. De afhandeling door de Belastingdienst verloopt stroef. Daardoor ontstaat er nu een nieuw schandaal: het herstelschandaal.

‘Het is nu zo vastgelopen, dat mijn hoop weg is', vertelt Derya Selvi, één van de slachtoffers, in Vroeg!. 'Het schiet gewoon niet op!’ Gedupeerden van het toeslagenschandaal zijn opnieuw de dupe nu ook het herstelproces spaak loopt. Slachtoffers werd 30.000 euro compensatie beloofd, maar nog niet iedereen blijkt dat te hebben gehad. En dat kan ook nog wel even duren.

Wanneer krijgen slachtoffers hun compensatie?
Sommige gedupeerden zullen pas in 2026 hun daadwerkelijke compensatie krijgen, aldus politiek verslaggever Thomas van Groningen, die een interne planning van de Belastingdienst in handen heeft, in Op1 . De Vereniging van Nederlandse Gemeenten vreest zelfs dat de slachtoffers pas in 2030 hun volledige compensatie hebben. Sommige slachtoffers leven daardoor nog een aantal jaar in onzekerheid.

Waarom duurt het zo lang?
Voordat slachtoffers van het toeslagenschandaal hun geld terugkrijgen, moeten ze inzicht krijgen in het dossier dat de Belastingdienst van hen heeft opgebouwd. Voor advocaten als Touria Khidous, die dertig gedupeerden bijstaat, een enorm lastige klus. ‘Als je het opvraagt moet je twee, drie jaar lang in de rij wachten’, vertelt ze in Vroeg!. Als er dan toch een dossier wordt verstrekt, is deze vaak grotendeels afgelakt.

'Het herstel loopt vast door ambtelijke chaos', concludeert een onderzoek van Nieuwsuur. Medewerkers van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen zouden, onbedoeld, de eigen regels en procedures voorop stellen, in plaats van de gedupeerde ouders.

Bieden instanties hulp aan de slachtoffers?
Derya Selvi, één van de gedupeerde ouders die door de Belastingdienst onterecht als toeslagenfraudeur werd aangemerkt, maakte hiertegen bezwaar. Een reactie bleef uit. Het leidt tot woede en frustratie, was eerder te horen in de 2Doc: Alleen tegen de staat:‘Ze mogen allemaal de tering krijgen. Ze kunnen allemaal doodvallen. Dat hoop ik, maar ik weet niet wat ik daarmee bereik. Godver, wat een teringlijers zeg! Oh my God, ik haat ze echt allemaal!’

Hulp van haar eigen overheid kreeg ze namelijk niet. Vanwege schaamte durfde ze niet naar anderen te stappen. 'Dus ik denk dat ik daardoor ook het vertrouwen niet had. Als de overheid me al niet kan helpen, wat kunnen mijn broer en zus dan voor me doen? Ik had er geen vertrouwen in dat iemand nog iets kon oplossen voor mij.’

Dat ziet Stijn Bouma, maker van de 2Doc, ook: 'Telefoonmedewerkers zagen het vinkje "potentieel fraudeur" op hun computerscherm en wisten dan: deze persoon mogen wij niet helpen. Juist toen mensen om hulp vroegen bij hun overheid werden zij met wantrouwen bekeken.’

Selvi en haar kinderen moesten rondkomen met dertig tot veertig euro per week. Tot drie keer toe werd ze afgewezen voor een schuldhulptraject. ‘Dat is vernederend.’

Ze raakte dieper in de schulden en haar kinderen werden uit huis geplaatst. In de periode 2015 tot en met juni 2022 gebeurde dat bij 2090 kinderen van de ruim 26.000 ouders die slachtoffer waren van het toeslagenschandaal. Hulp door de gemeente en voedselbank werd bij Selvi daarentegen afgewezen of geweigerd. Twee rechters vertelden haar dat ze haar niet konden helpen. Dat leidde bij haar tot angst, paniek, depressie, stress, vermoeidheid en vergeetachtigheid.

In Bouma's documentaire komen daarom vijf vrouwen, allen slachtoffer van het toeslagenschandaal, uitgebreid aan het woord. ‘Ik geloof dat het onze plicht is als burger om te luisteren naar deze verhalen.’ Toch vindt hij het triest dat zijn werk nodig was: ‘Deze mensen zijn overal geweest voor ze bij mij uitkwamen: verschillende instanties, de Belastingdienst, de gemeente, bij advocaten.’

Wat moet er volgens de slachtoffers gebeuren?
Selvi hoopt dat er een vaststellingsovereenkomst komt, waarmee ze haar claim met bewijsstukken neer kan leggen. ‘Dit is mijn schade, vergoed het gewoon!’

Toch heeft ze er een hard hoofd in dat het toeslagenschandaal nog goedkomt. ‘Het is een rollercoaster met pieken en dalen. Soms gaat het goed, totdat je weer tegen dezelfde dingen aanloopt. Er is nog bijna niks opgelost. Niemand kan iets voor me doen, niemand kan me helpen. Er komt geen eind aan, maar we geven niet op.’