Zelfdiagnose op TikTok en Instagram: ‘Déze vijf kenmerken wijzen op ADHD’

Influencers op TikTok delen medische informatie, maar klopt deze wel? Nou, nee: uit onderzoek van de Universiteit Groningen blijkt bijvoorbeeld dat meer dan de helft (55%) van de TikTok-video’s over ADHD onjuist is. Herkennen TikTok-gebruikers dit?

‘Er zijn bijvoorbeeld veel filmpjes die beginnen met "Vijf dingen die je niet wist over…" en dan als onderwerp autisme of ADHD’, zegt Aiken tegen Kassa. ‘En zit je eenmaal in dat algoritme? Dan beland je in een rabbit hole waarin je steeds vaker vergelijkbare content krijgt voorgeschoteld’, zo beschrijft Nayobé het patroon dat ze direct herkent.

En dat is niet zonder risico: ‘Die herhaling kan er misschien ook wel voor zorgen dat je denkt "zie je wel, ik heb dat!", want je wordt platgegooid met informatie. Natuurlijk ga je er dan in geloven’, aldus Veerle.

Wat het er volgens Aiken niet makkelijker op maakt, is dat in dit soort filmpjes vaak voorbeelden worden gegeven die héél algemeen zijn. 'Het gaat om dingen die iedereen tot op zekere hoogte wel herkent.' En Nayobé denkt dat mensen elkaar met dit soort filmpjes opjutten en diagnoses aanpraten, met een soort zelfversterkend effect als gevolg: 'Als iemand anders online ineens zegt "ja, dat heb ik ook", dan geeft dat een soort geruststelling of zo.'

De zelfdiagnose is een opkomend verschijnsel. Psycholoog Najla Edriouch – die op YouTube en Instagram wetenschappelijk onderbouwde informatie en adviezen deelt – vertelt aan Kassa dat ze in haar praktijk sinds enige tijd merkt dat patiënten zélf diagnoses stellen aan de hand van dit soort TikTok- en YouTube-filmpjes.

Deze adviezen en opsommingen van kenmerken van bijvoorbeeld ADHD, depressie of autisme kun je beter met een korreltje zout nemen. ‘Via sociale media wordt er alleen maar naar bepaalde kenmerken gekeken, en niet zozeer naar waar die kenmerken vandaan komen’, aldus Edriouch. Daardoor krijgen kijkers onvolledige of zelfs verkeerde informatie en denken sommige ten onrechte bijvoorbeeld dat ze ADHD hebben.

Van de honderd onderzochte filmpjes blijken er 55 inhoudelijk onjuist, blijkt uit onderzoek van Wietske de Vries, onderzoeker orthopedagogiek aan de Universiteit Groningen. In de 55 filmpjes worden kenmerken toegeschreven aan ADHD die niet overeenkomen met de daadwerkelijke criteria van ADHD. Ze concludeert: 'Er wordt heel veel misinformatie verspreid op TikTok.'

Dit alles is niet geheel zonder risico. De Vries: 'Dit soort diagnoses kunnen een negatieve invloed hebben op je zelfbeeld. Diagnoses worden vaak gebruikt voor stoornissen, mensen gaan dan denken dat er iets mis is met hun gedrag.'