Ro (21) heeft borderline: ‘Ik ben te bang om mensen dichtbij te laten komen’

Ro (21) kampt met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Ze vertelt over de invloed van borderline op haar leven in De Bovenkamer.

‘We zijn op het strand van Scheveningen, omdat ik dat een makkelijke metafoor vind om borderline uit te leggen’, aldus de 21-jarige Ro. Vandaag ontmoet ze presentator Raïsha, en neemt ze haar mee in hoe het is om te leven met borderline.

‘Het zit hem al in de naam’, weet Ro. ‘Je bent continu op de border. De border tussen heel erg positief zijn - alles is geweldig en niets kan me wat maken - of juist heel negatief. Mijn gevoelens kan ik niet altijd controleren. Het is eigenlijk net zoals de zee; die kun je ook niet controleren. Je kunt er alleen maar naar kijken, en wachten tot het verandert.’

‘Het is in wezen een emotieregulatiestoornis; mensen hebben hun emoties niet onder controle’, legt psycholoog Jean-Pierre van de Ven van Stichting MIND uit. Mensen met borderline hebben volgens Van de Ven vaak het gevoel overspoeld te worden door emoties. ‘Eerst de ene emotie, dan weer de tegenovergestelde emotie, dan nog een derde en vierde emotie. Het is echt een soort achtbaan. Dat betekent dat ze heel enthousiast kunnen zijn, en het volgende moment weer heel erg somber. Maar in mijn beleving zijn het vaak ook hele creatieve mensen. Mensen die iets minder rem hebben op hun impulsen, en daardoor enthousiaster kunnen zijn.’

De emoties – die dus negatief of positief kunnen zijn ­– wisselen elkaar snel af, aldus de psycholoog. De ‘emotie-achtbaan’ kan ertoe leiden dat mensen met borderline veel instabiliteit in hun leven ervaren. Naast de abrupte stemmingswisselingen kunnen zij onder andere te maken krijgen met klachten als:

• Een chronisch gevoel van leegte
• Impulsief gedrag met vaak schadelijke gevolgen
• Extreme verlatingsangst
• Zwart-wit-denken
• Identiteitsproblemen
• Dissociatieve of psychotische verschijnselen; bijvoorbeeld het gevoel ‘er niet echt te zijn’
• Instabiele relaties

BPS ontstaat door een combinatie van factoren. Erfelijke aanleg speelt daarbij een rol, maar negatieve, schokkende gebeurtenissen – vaak in de jeugd – maken de kans groter dat je de stoornis daadwerkelijk ontwikkelt. ‘Daardoor ga je op een bepaalde manier naar andere mensen kijken. Dan is het heel moeilijk om je veilig te voelen bij een ander persoon’, weet Van de Ven.

Dat onveilige gevoel speelt een grote rol in het leven van mensen met borderline. ‘Het wordt moeilijk om met collega’s of je baas een goede band te houden. Laat staan met vrienden of in liefdesrelaties. Daardoor kan je leven een hele andere kant opgaan dan je wil.’

Ro haar emoties hebben veel invloed op haar dagelijks leven, vertelt ze aan Raïsha: ‘Ik heb weleens gehad dat ik vastzat in een negatieve spiraal (…) mijn ouders zeiden toen: “Waarom kom je met die negatieve energie, wat is er aan de hand?” Dan werd ik boos, want ik wist niet wat er aan de hand was.’ Wanneer er iets positiefs gebeurde in Ro haar leven, of ze had gewoon een goede dag, dan kon haar stemming zomaar omslaan. ‘Als er één klein negatief dingetje gebeurde (…) dan stortte ik weer helemaal naar beneden. Ik werd daar oprecht heel erg moe van. Ik begon mezelf af te vragen: wat is er mis met mij?’

Ro studeert voor redactioneel medewerker, waar ze met Raïsha over praat in de radiostudio van haar opleiding. Ze weet goed haar triggers op school uit te leggen; situaties waarin de klachten van borderline eerder naar boven komen. ‘Drukte, voornamelijk. Maar ook als ik iets niet begrijp en niet durf te vragen om uitleg.’ Soms kan het zo druk worden in Ro haar hoofd, dat ze dagenlang niet naar school komt en in bed blijft liggen. ‘Dan wordt het vaak alleen maar erger’, legt ze uit. In haar gedachten veroordeelt ze zichzelf op zulke dagen aan de lopende band: ‘Je bent lui, waarom lig je nou alleen maar in bed (…) je wordt dit jaar 22, ga je leven leven’, omschrijft ze haar gedachten.

Vooral verlatingsangst en zwart-wit-denken spelen regelmatig een rol op relatiegebied. ‘Iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis vindt een ander dan helemaal geweldig, maar het volgende moment is die persoon helemaal niets meer’, vertelt Van de Ven. ‘Je wil heel graag dat mensen dichtbij komen, want dat heb je ook nodig, maar die persoon kan ook weer weggaan. Of die kan je zomaar helemaal slecht gaan behandelen. Dat voelt heel onveilig en om die onveiligheid op te heffen duwen ze zelf iemand maar weg.’

Ro merkt die moeilijkheden ook op in haar sociale leven. ‘Ik heb niet heel veel vrienden’, vertelt ze. ‘Maar ik heb aan een paar vrienden genoeg, als zij mij aan het lachen kunnen maken en mij begrijpen.’ In haar liefdesleven is ze een stuk voorzichtiger. ‘Ik ben te bang om mensen dichtbij te laten komen. Een stemmetje in mijn hoofd zegt dan: waarom zouden ze jou kiezen (…) je bent lastig om mee om te gaan en ze zullen je toch wel verlaten. Dat stemmetje neemt dan heel erg de regie over.’

Iemand met BPS kan baat hebben bij verschillende behandelingen. Een stabiele vertrouwensrelatie met de behandelaar is essentieel, stelt Stichting MIND. Die relatie kan namelijk een basis vormen voor de persoon om zelf te werken aan andere relaties. Een persoon met BPS kan aan de slag gaan met verschillende vormen van therapie, zoals bijvoorbeeld gedragstherapie, schematherapie - een behandeling waar je disfunctionele patronen aanpakt - en VERS-training – een training die helpt om emoties beter te leren hanteren.

Maar ook medicatie kan een hulpmiddel zijn om klachten te verminderen, vertelt Ro. Het is echter niet dat haar stemmingswisselingen na het gebruik ervan weg zijn: de pieken worden slechts minder hoog en de dalen minder diep. ‘Het verzacht het een beetje.’