PTSS bij de brandweer: ‘Op het moment dat je zwakte laat zien, word je de pispaal’

Een deel van de brandweer kampt met PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis) als gevolg van het werk. De oplossing is nog niet in zicht: ‘Op het moment dat je je zwakte laat zien, word je de pispaal; je leven bij de brandweer is dan klaar.’

Trigger Warning: zelfdoding, PTSS, depressie

De twinkeling in de ogen van ex-brandweer Martine Nota is verdwenen. Zij ontwikkelde een posttraumatische stressstoornis, afgekort PTSS, door het werk bij de brandweer. ‘Ik was niet voorbereid op de gruwelijkheden.’ De werkzaamheden, zo wordt verteld in Zembla, gaan veel verder dan het blussen van vuur. ‘Verkeersongevallen, zelfdodingen en heel veel reanimaties’, zegt Nota. De redders in het rood doen veruit de meeste reanimaties. Vaak omdat zij eerder ter plekke kunnen zijn dan hun collega’s van de ambulance en politie. ‘Dat kan je brein niet aan.’ In 2019 krijgt Nota een ernstig motorongeluk. ‘Ik vloog door de lucht en dacht: phew, dit is het. Totdat ik op de grond lag en me realiseerde: kut, ik ben er nog.’

‘In 2013 moest ik een jongetje reanimeren die heel erg op mijn zoon leek’, verteld Steven Hulzebos. Het terugdenken aan dat moment doet hem veel. Ook deze ex-brandweerman zit thuis met PTSS. ‘Het is zo ver gegaan, dat ik ’s nachts mijn bed uitging om te checken of mijn zoon nog ademde.’

Veel van de lieden benoemen specifiek de kinder- en babyreanimaties als impactvol. ‘Ik ben een half jaar bezig geweest om één babyreanimatie te verwerken. Als je er vervolgens elke dag weer iets bovenop krijgt, zit het vol.’ Nadat Ronald Loeve gediagnosticeerd werd met PTSS, werd hij gekort op zijn salaris. Hoewel hij steun en begeleiding nodig had, kreeg hij niks anders terug dan nóg meer moeilijkheden. ‘Er komt minder geld binnen. Dat doet wat met het gezin.’ Een half jaar later werd zijn salaris voor een tweede keer ingekort, waardoor hij bijna gedwongen werd zijn PTSS aan de kant te schuiven zodat hij voor zijn gezin kon zorgen. ‘Mijn hart is zo rood als maar kan, maar van de hulpverleners mag het niet meer.’

PTSS bij de politie en Defensie wordt erkend als een beroepsziekte, maar voor de brandweer geldt dit niet. ‘Het wordt niet geaccepteerd om erover te praten’, legt Nota uit. De hulpverleners geven aan zelf ook geholpen te willen worden. Een landelijk beleid is er niet, terwijl uit onderzoek blijkt dat er zeker 1500 lieden rondlopen met PTSS zonder dat dit altijd serieus genomen wordt. Ook Michael Snijder hoort hierbij: ‘Na de diagnose word je aan je lot overgelaten.’ Hij wordt emotioneel als hij vertelt dat zo’n 80% van de reanimaties niet lukken. ‘Je weet dat je niet iedereen kan redden, maar bij kinderen hoop je des te meer dat je het voor elkaar krijgt.’ Zijn vrouw had als eerste door dat het niet goed ging met haar man. Ook de rest van zijn gezin kreeg het mee. ‘PTSS heb je niet alleen, dat heb je met je hele gezin en dat doet het meeste pijn.’ Omdat zijn hart in de kazerne ligt, besloot hij opnieuw te starten. Hij kwam aan op het werk, waar niemand überhaupt even vroeg hoe het met hem ging. Toen er een melding binnenkwam, ging het weer mis. ‘Ik had gelijk een kinderreanimatie.’ Dat was een flinke klap, waardoor hij het niet meer zag zitten en suïcidale gedachten kreeg. ‘Ik kon het geen plek meer geven en was helemaal uitgeput. Dus ging ik een uitweg zoeken.’

Dat deze ziekte niet serieus wordt genomen door de brandweertop, blijkt uit de verhalen van de brandweerlieden. ‘Je hebt hulp nodig om het te verwerken, maar hoe doe je dat als je niet weet waar je die kan krijgen?’ Vanuit de organisatie wordt daar weinig aandacht aan besteed. Drie van de 25 veiligheidsregio's erkennen niet eens dat PTSS een beroepsziekte is.

In reactie op de aflevering van Zembla over dit onderwerp, roept demissionair minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yesilgöz op tot eenduidig beleid. Dat moet volgens haar in lijn zijn met andere beroepsgroepen als bijvoorbeeld de politie en Defensie.