Zijn jongeren aan het vereenzamen?

Nellie Benner schrikt wanneer ze afgelopen weekend met haar volgers op Instagram in gesprek gaat over eenzaamheid. Ze bespreekt hier wekelijks thema’s onder de noemer: Nel, bepaal het zelf wel, maar dít had ze niet verwacht: ‘Hier schrik ik toch heel erg van, want het lijkt nog veel erger dan ik dacht.’

Waarom wilde je dit onderwerp bespreekbaar maken?
NB: ‘Ik had dit al eerder opgenomen, maar nu viel het wel op zijn plek. Ik kreeg enorm veel berichtjes in mijn inbox van mensen die eenzaam zijn. En daar wordt maar weinig aandacht aan besteed. Daarnaast wilde ik ook gewoon voor mezelf uitzoeken hoe het komt dat ik me persoonlijk ook heel alleen kan voelen, terwijl ik dat niet ben.’

Hoe groot is het probleem van eenzaamheid onder jongeren?
NB: ‘Het probleem is nu in deze tijd groter dan eerder, maar voor een deel van de jongeren wordt een bestaand gevoel ook versterkt. Een van de jongeren die mij een berichtje stuurde was een meisje. Ze vertelde dat ze eigenlijk nooit echt vrienden had gehad en daarover nu met een therapeut in gesprek is. Daar schrik ik wel van. Dat zijn de extremere verhalen.’

Kan het ook een steuntje in de rug betekenen; dat mensen nu veel massaler die eenzaamheidgevoelens hebben?
NB: ‘Dat denk ik wel. Mensen durven nu misschien wel sneller hardop uit te spreken dat ze eenzaam zijn. Ze zijn namelijk niet meer de enige. Ik zeg het misschien een beetje hard, maar: je zegt vaak niet dat je eenzaam bent, want dan voel je je een loser. Je denkt altijd dat je de enige bent die zich alleen voelt. Als het door iemand op sociale media of op televisie wordt uitgesproken helpt dat.’

Hoe komt het dat vooral deze groep, jongeren, zich zo eenzaamheid voelt?
NB: ‘Hun hele leefwereld valt een beetje weg. Ik kreeg bijvoorbeeld een berichtje van een meisje dat kortgeleden op kamers was gegaan. Na een paar maanden heeft ze haar ouders opgebeld met de vraag of ze terug mocht komen omdat ze zo eenzaam was. En dat kan ik me heel goed voorstellen: als je net van de middelbare school komt en je vertrekt naar een andere stad om een studie te gaan doen, waar je nog helemaal niemand kent. Tegelijkertijd zijn je oude vrienden ook allemaal weer iets anders gaan doen; iedereen gaat zijn eigen kant op. En normaal is dat niet erg, omdat je op je studie en in de kroeg nieuwe mensen ontmoet. Maar nu is dat weggevallen. Er zijn geen plekken meer om nieuwe vrienden te maken.’

Wordt dit onderschat?
NB: ‘Zeker weten. En ik denk ook dat hun eenzaamheid online extra benadrukt wordt. Omdat je je eigen leven daar altijd vergelijkt met dat van een ander. Stel je bent een introvert, en je vindt het eigenlijk heerlijk om in je eentje te tekenen. Op sociale media zie je vervolgens mensen met hun vrienden leuke dingen doen. Dan kan het zijn dat je denkt: moet ik dat niet óók doen? Terwijl als je dat niet steeds van andere mensen zou zien je denk ik eerder content bent met je eigen leven.’

Vervliegt daarmee, voor een generatie die opgroeit met sociale media, het plezier en de voldoening die je kan halen uit alleen zijn? Hoe komt het dat dit zo’n negatieve invloed heeft?
NB: ‘Online zie je niet zo snel iemand die deelt alleen aan het schilderen, lezen of tekenen te zijn. Terwijl die wereld ook heel groot is.’

Hoe doen we dat in het vervolg anders?
NB: ‘Ik hoop ook dat we deze tijd juist aangrijpen om de rol van sociale media in FOMO (fear of missing out) en het gevoel van eenzaamheid om te buigen. Dat we vaker online delen dat we ons rot vervelen of even lekker iets voor onszelf gaan doen. En het gesprek met elkaar voeren, zoals ik dat afgelopen weekend heb geprobeerd. Ik wilde dit bespreken omdat ik me kan voorstellen dat als mensen naar mijn profiel kijken, dat ze dan denken dat ik me nooit rot voel of nooit eenzaamheid of onzekerheid ervaar. Dat wilde ik doorbreken. Ik denk dat het heel prettig is als we van elkaar weten dat iedereen weleens eenzaam is.’

Wat heb je er zelf van geleerd?
NB: ‘Het was voor mij ook een inspiratiebron om te leren om gelukkig eenzaam te zijn. Of nog beter: gelukkig alleen. Want daar draait het denk ik om.’

Is dat een ‘generatiekwaal’, denk je?
NB: ‘Dat denk ik wel. En ook dat dingen die je zelf doet ook een uitwerking op jezelf hebben. Dat je een boek kan lezen en kan denken: wat heb ik lekker gelezen. Dat jij daar een voldaan gevoel van krijgt. Jongeren zijn nu vaak gewend om bijvoorbeeld een TikTok te maken. Vervolgens krijgen zij dat voldane gevoel alleen van de reacties die ze weer van anderen ontvangen. Het is een leerproces om dat weer in jezelf te kunnen vinden. Het geluk uit jezelf halen. Maar dat is best lastig, want wat is dat dan eigenlijk? Want we zijn ook dieren die behoefte hebben aan genegenheid. Maar het zou fijn zijn als die verdeling wat beter is. Dat je voldoening zowel uit jezelf als uit anderen kan halen en dat beide evenveel waard zijn.’