Worden we preutser?

Steeds vaker stoort Twitterend-Nederland zich aan de kledingkeuzes van vrouwen op tv. Het oordeel: te kort. Maar waarom?

‘Rachèl heeft d’r ondergoed nog aan’, aldus Marjaibizalover op Twitter. ‘Huh? Rachèl iets vergeten??’, vraagt Bergjehop zich af. ‘Rachèl doet lingerie aan naar haar blind date! Prima begin. Haar date weet meteen wat er na het eten gaat gebeuren #Firstdates’, besluit Baas74.

In First Dates heeft de 20-jarige Rachèl haar blind date met Jorgos. Ze vertelt al vijftien jaar te jazzdansen, beschouwt tattoos als een levensboek en is op zoek naar een man met humor. Maar dat lijkt Twitter niet te interesseren, dáár maken ze zich vooral druk om Rachèls kledingkeuze: een zwart kanten top en een zwart leren rokje. Ongepast voor een eerste date, volgens het Twitter-publiek.

En Rachèl is niet de enige die met haar kledingkeuzes zorgde voor rumoer op Twitter. Ook The Voice Senior-presentatrice Lieke van Lexmond had ogenschijnlijk een verkeerde keuze gemaakt. Veel te kort, was het oordeel over haar jurk. ‘Heb de neiging om eronderdoor te kijken. Kiekeboe.’, tweet Marion.

Minder topless, meer badkledingdagen en borstvoeding
Vanwaar die ophef? Worden we preutser? Als het om topless zonnebaden, de sauna en borstvoeding gaat dan zijn we absoluut preutser geworden, zo blijkt uit onderzoek van Een Vandaag uit 2018. Een op de vijf mensen vindt het ongemakkelijk om een vrouw borstvoeding te zien geven, vooral mannen lijken hier moeite mee te hebben. Een op de vijf Nederlanders vindt topless zonnen ongemakkelijk en de helft van de jonge vrouwen zou zelf niet topless willen zonnen.

Tijdelijk wordt tijdloos
Niet zo gek volgens oud-Spuiten en Slikken-presentator Filemon Wesselink. ‘Ik snap dat je als vrouw minder snel topless op het strand gaat liggen: je kan gefilmd worden, dat komt op Facebook en je krijgt het er nooit meer af.’ Hij kan zich ook niet meer voorstellen dat wat zij destijds, in de eerste seizoenen van Spuiten en Slikken (gestart in 2005), op televisie lieten zien nu nog zou kunnen. ‘We lieten gewoon een vagina vol in beeld zien en wat je daar allemaal mee kon doen.’ Het tijdelijke karakter van televisie is, met de komst van sociale media, totaal verdwenen en daarmee ook het lef om iets controversieels, zoals een naakte vagina, te laten zien. ‘Dan was dat een keer op tv en daarna kon iemand weer verder met zijn leven. Het werd niet tot in de eeuwigheid openbaar opgeslagen en bewaard. Dat is echt veranderd.’

Verseksualiseren
Hoogleraar cultuurgeschiedenis Inger Leemans bepleit, een jaar geleden bij OVT op NPO Radio1, dat we niet verpreutsen maar juist verseksualiseren. Pornoficatie noemt ze het. ‘Er is sprake van een verschuiving; waar je seks laat zien en waar je geen seks laat zien, waar blote lichamen voorkomen. Die concentraties veranderen.’ De toegankelijkheid van naakt op het internet maakt dat het naakt uit het normale leven verdwijnt. ‘Daar wordt naakt steeds ongewoner’, volgens Leemans. En daarmee vormt zich een nieuw probleem: door verpreutsing in het publieke leven en verseksualisering in het online leven is amper nog ‘gewoon naakt’ zien. Bijna al het naakt komt tegenwoordig tot ons in een seksuele scène. Dat geldt voor de porno die we online kijken en de series en films die we op tv zien. ‘Als je Game of Thrones kijkt dan denk je: is die conversatie nou bedoelt om de seksscène erachter gaande te houden?’, vraagt Leemans zich af.

Ongemakkelijk
Het is een kip-of-het-ei-verhaal, volgens Filemon. ‘Als elke vrouw weer op straat borstvoeding zou geven dan ervaar je dat niet als iets seksueels, maar als je nooit meer een gewone blote borst ziet en vervolgens ineens een vrouw borstvoeding ziet geven dan kan je die borst niet meer los zien van het seksuele’, aldus Filemon. Volgens hem is het de angst voor die seksuele connotatie die maakt dat veel mannen zich ongemakkelijk voelen bij vrouwen die openbaar borstvoeding geven.

Tepelcensuur
In tegenstelling tot de pornosites regeren op sociale media de zedelijkheidsregels. ‘Wat dat betreft is het internet een erg schizofreen medium’, aldus Filemon. ‘(…) Dat – sociale media-platforms – zijn allemaal bedrijven uit Amerika die ons, misschien wel ongewild, een Amerikaanse moraal opleggen. Zoals het medium YouTube bijvoorbeeld, waar geweld eigenlijk helemaal niet problematisch is maar een naakte tepel niet geoorloofd is.’ En YouTube is uiteraard niet de enige; ook op Instagram – en moederbedrijf Facebook – zijn vrouwentepels verboden. Met een paar uitzonderingen daargelaten. Zo zegt Instagram dat foto’s die bedoeld zijn als een vorm van protest, of om bewustzijn te creëren voor een goed doel, wel worden geaccepteerd. Denk aan foto’s van borstamputaties of vrouwen die borstvoeding geven. Verder worden alle foto’s van vrouwentepels verwijderd, omdat Instagram, naar eigen zeggen, ‘geen waardeoordeel wil opleggen over hoe tepels in de samenleving moeten worden beschouwd’.

Accounts zoals @freethenipple (opgericht in 2014) en @genderlessnipples voeren al jaren strijd tegen dit beleid. Genderless Nipples deelt foto’s van tepels; of het een mannen- of vrouwentepel is doet er niet toe. Het verschil is namelijk maar moeilijk te zien. ‘Mannen mogen hun tepels laten zien, vrouwen worden verbannen. Ondersteun ALLE genders! Laten we dat beleid veranderen’, staat in de bio van het account. Vooralsnog lijkt Instagram niet toe te willen geven aan deze strijd.