Weerhoudt online intimidatie vrouwen om de politiek in te gaan?

Georganiseerde haataanvallen en intimidatie via Twitter en Facebook. Helaas een herkenbaar verhaal voor veel publieke figuren die politiek actief zijn. Vooral vrouwen moeten het ontgelden. Weerhoudt dit vrouwen om de politiek in te gaan?

‘Er is veel gebeurd. Ik probeer het af te schermen. Door een kwaliteitsfilter aan te zetten op Twitter en ervoor te zorgen dat ik niet te veel haatreacties lees’, vertelt Rebekka Timmer, kandidaat voor de Tweede Kamer op de lijst van BIJ1, in De Nieuws BV. Timmer krijgt veel met online intimidatie te maken. De comments zijn niet mals, vertelt ze: ‘Het varieert van scheldwoorden tot hinten naar verkrachting en bedreigingen. Via social media, voornamelijk Twitter, maar ook via email. Op Twitter lijken georganiseerde trollenlegers actief te zijn. Op iedere tweet proberen ze zoveel mogelijk te reageren.’

Georganiseerde aanvallen
Ook Devika Partiman, oprichter van stichting Stem op een Vrouw, merkt op dat de aanvallen de laatste jaren meer georganiseerd lijken plaats te vinden: ‘Twee jaar geleden, ‘vroeger’ voor sociale media begrippen, viel dat nog mee’, vertelt ze in De Nieuws BV. Maar inmiddels ontstaan er, voornamelijk op Twitter, steeds meer accounts die mensen bewust neerzetten als schadelijk of verdacht. Het professionaliseert eigenlijk.’ Anonieme accounts vallen, soms gecoördineerd maar ook soms ook op elkaar reagerend, mensen online aan. Hierin is het een belangrijk onderscheid dat de comments meestal niet inhoudelijk zijn, licht ze toe: ‘Dus niet: ik ben het niet eens met je plannen. Maar: jij bent zus en zo, of ik ga dit en dat met jou doen.’

Volgens Timmer overkomt dit meerdere politici: ‘In onze partij zien we dat dit, in grote hoeveelheden, meerdere mensen overkomt. Het is zorgwekkend.’ Ook is het zo dat het niet per se uit linkse of rechtse hoek komt, legt Partiman uit: ‘Het wordt gedaan door alle kanten van het spectrum en politici aan alle kanten van het spectrum hebben hier last van.’

Waarom is het zo gericht op vrouwen? 
Toch zijn vooral vrouwen vaak het slachtoffer van online intimidatie, vertelt Partiman: ‘We zijn, als cultuur, niet zo gewend dat vrouwen hun mond opentrekken. Of om vrouwen te zien in leiderschapsposities, bijvoorbeeld als partijleider of als Tweede Kamerlid. We zien ze een stuk minder, omdat vrouwen in allerlei toplagen ondervertegenwoordigd zijn, als leiders en als experts bijvoorbeeld. Op televisie is twee op de tien experts een vrouw. Hierdoor nemen we vrouwen minder serieus en daardoor zijn we dus kwetsbaarder om aangevallen te worden.’

Ook volgens Timmer heeft het met seksisme te maken: ‘Dat is zo genormaliseerd in de samenleving, dat dit kan plaatsvinden. Die systemen moeten we ook aanpakken. Welke norm stellen we als samenleving, op het moment dat we vrouwen onderbetalen of wanneer verkrachtingszaken op de plank blijven liggen terwijl er wel genoeg politiecapaciteit is om preventief te gaan fouilleren? Dat zet de norm dat seksisme en racisme normaal zijn in de samenleving. Daarom wil ik mij graag inzetten, ook in de Tweede Kamer, om dit aan te pakken.’

Gevolgen
Het ontvangen van dergelijke online intimidatie is namelijk best heftig, vertelt Timmer: ‘Vooral als het dag in dag uit gebeurt en door zoveel mensen. Ik zit in de politiek en ben bezig de wereld te veranderen naar mijn idealen en mensen te vertegenwoordigen. En dit zijn dan de reacties die je krijgt; dat is niet goed.’ Als er zoveel haat komt vanuit voornamelijk anonieme accounts, ga je aan jezelf twijfelen, licht ze toe:  ‘Dan denk je: misschien moet ik dit minder scherp verwoorden, misschien moet ik dit eens niet tweeten of in de media zeggen. Heel zorgwekkend, aangezien het om politici gaat.’

Een ander gevolg van online intimidatie komt naar voren in de onderzoeksresultaten van burgerbeweging DeGoedeZaak. Het lijkt vrouwen ervan te weerhouden om de politiek in te gaan, vertelt Partiman: ‘Je ziet het voornamelijk bij mensen die sociale media gebruiken, zoals jonge vrouwen, maar ook bij jonge mensen in het algemeen. Dit schrikt ze af.’ In haar werk voor stichting Stem Op Een Vrouw, waarin ze jonge vrouwen de politiek in proberen te krijgen, hoort ze soortgelijke geluiden: ‘Het is een van de meest gehoorde redenen waardoor vrouwen twijfelen om de stap te zetten. Ze vragen zichzelf af: moet je het wel willen? Zeker als je een gezin hebt. Het voelt ontzettend onveilig. Dus het is een enorme barrière aan het worden.’

Online versus offline
Dat onveilige gevoel komt ook voort uit de escalatie van de intimidatie, vertelt Partiman: ‘Het is voornamelijk online, maar je ziet ook dat het offline gebeurt. Het huisbezoek aan Rob Jetten is hier een goed voorbeeld van. Dat is ook gebeurd bij Sylvana Simons. Dat soort dingen gebeuren steeds vaker. Privégegevens zijn daarbij online steeds makkelijker te vinden.’ Ook Timmer hoort de gevolgen hiervan in haar omgeving: ‘Ik ken mensen die aan hun huisadres bedreigd en geïntimideerd zijn.’

Wat kun je ertegen doen? 
Voor mensen die te maken krijgen met online intimidatie en alle gevolgen van dien, heeft Partiman twee tips:

• ‘Probeer alles zo veilig mogelijk te houden voor jezelf online. Je hebt een online toolkit vanuit DeGoedeZaak: Eerste hulp bij online haat. Daarin vindt je allerlei tips over hoe je kunt handelen, maar ook over hoe je je privacy online goed kunt regelen.’
• ‘Zeker als je de politiek betreedt; jij bent degene die de wetten maakt. De wetgeving moet anders. We moeten gaan kijken hoe we de online wereld veiliger kunnen maken. De wet biedt niet genoeg middelen om online haat aan te pakken. Gebruik je politieke macht en doe er iets aan.’

Timmer zet door, omdat ze het gevoel heeft dat er een belangrijke strijd te voeren is: ‘Ik denk dat die online haat bewijst waarom het zo belangrijk is dat vrouwen de politiek in gaan. Dit zijn de problemen die getarget moeten worden. We moeten seksisme en racisme gaan oplossen. En de overheid moet meer doen tegen online haat.’