Hoezo mag een vrouwelijke premier niet dansen?!

Gelekte dansvideo's van de 36-jarige premier van Finland Sanna Marin maken haar volgens sommigen premier onwaardig, anderen prijzen haar erom. Gelden er in de politiek andere 'regels' voor jonge vrouwen dan voor middelbare mannen? 

‘Ik ben een mens. En in deze donkere tijden heb ook ik vreugde, licht en plezier nodig. En daar horen ook bepaalde foto’s en video’s bij die ik niet graag zou willen zien en waarvan ik weet dat jullie deze niet willen zien’, vertelt de Finse premier Sanna Marin, zichtbaar geëmotioneerd, een paar dagen nadat er foto’s en video’s naar buiten kwamen waarin ze dansend en lachend te zien was met haar vrienden.

Premier onwaardig, volgens haar politieke tegenstanders. Lokale media verwijten haar een ‘gebrek aan controle’ over de opnames. Marin zelf noemt het, geëmotioneerd doch vastberaden: ‘privé’, ‘vreugdevol’ en simpelweg ‘leven’. Ze is van mening dat deze beelden, en dat wat zij in haar vrije tijd doet, niets afdoen aan hoe zij haar werk doet: ‘Ik heb geen dag werk gemist, ik heb geen werkopdracht gemist en dat zal ook nooit gebeuren. Dat is allemaal irrelevant als we dit land sterker moeten opbouwen.’

En zo denken meer mensen erover. In Finland en daarbuiten worden onder #SolidarityWithSanna dansvideo’s gepost in solidariteit met de Finse premier. ‘Waarom kan ze niet feesten na werk? Verwachten we van onze leiders dat ze geen mensen zijn?’, tweet professor Ashok Swain. Nadat duidelijk wordt dat Marin een drugstest (met negatieve uitslag) ondergaat naar aanleiding van de uitgelekte beelden, voegt Swain daaraan toe: ‘De premier van het Verenigd Koninkrijk had daar geen behoefte aan, ook al danste en feestte hij zelfs op een feestje in zijn kantoor tijdens een lockdown. Een vrouwelijke leider moet voldoen aan andere eisen. Zelfs in Scandinavië.’

Dat herkent ook documentairemaker Melisa Can, die in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 met coregisseur Floris Rijssenbeek de 3Doc: Momentum maakte over drie jonge vrouwen - Mikal Tseggai, Carline van Breugel en Michantely de Jong - die vechten voor een plek in de politiek. ‘Ik denk dat de wereld er nog niet aan gewend is om jonge leiders te hebben, laat staan jonge vrouwelijke leiders, om nog maar te zwijgen over jonge vrouwelijke leiders van kleur. Het is nou eenmaal zo dat als er meerdere identiteitskenmerken zijn die jou in een bepaalde context tot een minderheid maken, dat dat je dan een gemarginaliseerde positie kan geven. Er zijn gewoon nog niet veel jonge vrouwen (van kleur) in de politiek. En dat is zonde. Ik denk dat de ervaring van deze groep nog niet voldoende erkend wordt. Dat zie je concreet terug in de kieslijsten. Er ligt een verantwoordelijkheid bij politieke partijen om jonge mensen – en dan in het bijzonder jonge vrouwen van kleur – op verkiesbare plekken te zetten.

De reactie op de video’s van Marin legt het seksisme in de politiek bloot, volgens Can. ‘Je ziet dat vrouwen eerder op de persoon worden aangevallen dan op de inhoud.’ Want dat speelt niet alleen in Finland, dat speelt overal. ‘Ook hier krijgen vrouwen te maken met aanvallen op hun gender en hun leeftijd in plaats van op de inhoud. Dat zie je bij Sigrid Kaag, Femke Halsema, en de vrouwen die wij in de film volgen.’ Daarin spreekt Mikal Tseggai over een situatie waarbij ze als gemeenteraadslid in Den Haag, tijdens een debat, een kritische vraag stelt aan een wethouder. ‘Die wethouder reageert vervolgens door te zeggen: “Als ik zo jong en overambitieus was als mevrouw Tseggai, dan zou ik ook dit soort vragen stellen.” Dat is natuurlijk geen inhoudelijk antwoord op haar vraag, maar een opmerking over haar leeftijd om het mee af te doen. Carline van Breugel spreekt over een vergelijkbare situatie waarin ze wordt voorgesteld aan een Eerste Kamerlid met de woorden: “Ze is mooi hè, en nog slim ook.” Zonder dat haar naam wordt genoemd. Deze persoonlijke ervaringen laten zien hoe ingewikkeld het is voor jonge vrouwen om te bewegen in omgevingen waar ze nog niet voldoende vertegenwoordigd zijn, zoals de politieke arena’s.’

Seksisme in de politiek is geen aaneenrijging van anekdotische voorbeelden; het is een structureel probleem. Onderzoeken wijzen uit dat vrouwelijke politici meer dan hun mannelijke collega’s te maken krijgen met agressie en geweld, intern ongewenst gedrag en seksistische commentaren. ‘Dat is een probleem, ook omdat het een drempel opwerpt voor sommige vrouwen om politiek actief te worden en dat heeft dan weer zijn weerslag op representatie. En dat is een probleem, want een diversiteit aan ervaringen en representatie maakt de politiek een plek voor iedereen.’

De solidariteitsactie voor Marin op sociale media is hoopvol en tegelijkertijd teleurstellend, vindt Can. ‘Ik zag alleen maar video’s van vrouwen. Waar zijn de mannen? Vrouwen komen gelukkig vaak voor elkaar op in dit soort situaties, maar het valt me altijd op dat mannen zich daar niet massaler bij aansluiten. Er zijn toch ook mannen die hierover vallen? Zij zouden zich hier net zo goed over moeten uitspreken. Seksisme is niet alleen een vrouwenzaak.’