Kabinet publiceert plan voor bestrijding stikstofcrisis, ingrijpen in vee-industrie 'onvermijdelijk'

In sommige gebieden met veel bedrijfscomplexen van de vee-industrie moet de stikstofuitstoot met 70 procent worden teruggedrongen. Dat staat in het Nationaal Programma Landelijk Gebied dat vrijdag door het kabinet is gepubliceerd, drie jaar nadat de Raad van State oordeelde dat de overheid faalt met het beleid. In 131 gebieden is de uitstoot extreem grensoverschrijdend en bevinden bedrijven zich te dicht in de buurt van kwetsbare natuurgebieden. Het nieuwe beleid betekent dat niet alle bedrijven door kunnen gaan met hun werkzaamheden stelt het kabinet, een conclusie die al langer duidelijk is maar waartegen een deel van de ondernemers zich fel verzet. De vee-industrie is verantwoordelijk voor 41 procent van de stikstofneerslag in natuurgebieden. Die neerslag heeft een vernietigend effect op de aanwezige natuur.

De NOS meldt:

De verantwoordelijke ministers Van der Wal (stikstof) en Staghouwer (landbouw) zien voor de boeren in de kwetsbaarste gebieden drie mogelijkheden: zij kunnen hun bedrijf (verder) verduurzamen of verplaatsen, maar "het eerlijke verhaal is ook dat niet alle boeren door kunnen met hun onderneming". Het stikstofplan moet ertoe leiden dat de totale stikstofuitstoot in 2030, over acht jaar dus, 50 procent lager is. Voor de boeren geldt dat hun uitstoot volgens de plannen met 40 procent omlaag moet. Maar minister Van de Wal heeft al laten weten dat het om "richtinggevende doelen" gaat en dat zij niet "directief" aan de provincies gaat vertellen hoe zij die moeten bereiken.

In het AD zegt minister van Landbouw Henk Staghouwer:

,,Het is onontkoombaar dat er gebieden zijn waar veel moet gebeuren. De manier waarop nu geboerd wordt, is daar niet meer houdbaar. Ja, het is ingrijpend. Voor de ene boer betekent het uitkoop, voor de ander zullen technische maatregelen helpen. Voor een deel zal een boer een ander bedrijfsmodel moeten zoeken. Maar het antwoord voor alle boeren is verduurzaming. Kringlooplandbouw is de stip op de horizon.’’

Volgens Maria van der Heijden van MVO, de organisatie van duurzame ondernemers, is het niet noodzakelijk dat er bedrijven gesloten worden. In reactie op de plannen zegt ze.

"Het probleem zit hem in ons landbouwsysteem dat we de laatste decennia samen hebben gecreëerd. Dat systeem is zo eenzijdig gericht op efficiency dat de Nederlandse natuur eronder lijdt. Veel boeren willen bijvoorbeeld wel omschakelen naar duurzame landbouw en veehouderij, maar doen dit niet omdat ze ‘klem’ zitten in het huidige systeem en geen (ander) toekomstperspectief hebben. Boeren, banken, overheid, erfbetreders en afnemers zijn allemaal onderdeel en hebben belangen bij het huidige niet-duurzame systeem."

Ze pleit voor "een nieuw natuurinclusief toekomstperspectief voor de boer". De politiek moet volgens haar een begin maken met de transitie naar die nieuwe werkelijkheid. Die zou er op neer kunnen komen dat er juist meer boeren nodig zijn, mits ze op een duurzame manier opereren.

In een brief aan de Kamer schrijft Christianne van der Wal-Zeggelink, minister voor Natuur en Stikstof: 

Ik besef dat de benodigde veranderingen zeer ingrijpend zijn en dat deze veel zullen vragen van alle betrokken partijen. Voor veel ondernemers en hun gezinnen wordt met deze brief duidelijk hoe groot de opgave in het gebied is waar zij wonen en werken, dit valt niet te overschatten. Tegelijkertijd blijft de toekomst mede afhankelijk van de keuzes die ook medebewoners in het gebied willen maken en de mogelijkheden die innovaties bieden om daarbij te helpen. Dat betekent dat ook dit jaar nog veel onzeker blijft.

Nu is het vooralsnog aan de provincie die in een jaar tijd duidelijk moeten maken hoe de doelstellingen van het kabinetsplan bereikt gaan worden. De kwestie zal ongetwijfeld een belangrijke rol gaan spelen bij de provinciale verkiezingen die volgend voorjaar gehouden worden.