Moet het niet eens afgelopen zijn met anonieme haatreacties?

Gordon is alle anonieme haatreacties op sociale media zat. Daarom start hij een petitie tegen anonieme online haat. De petitie kan op massale steun rekenen; al ruim 40.000 mensen hebben de petitie ondertekend en ook Vooravond-duo Renze Klamer en Fidan Ekiz schaart zich achter Gordon.

Het idee van de petitie is dat voor het openen van een social media-account een identiteitsbewijs moet worden geleverd. Daarmee moeten anonieme haatreacties uitgebannen worden. Een goede zaak volgens Renze en Fidan. ‘Ik vind dit een heel goed idee’, aldus Renze in De Vooravond. ‘Ik ben het helemaal met hem eens. Wat je vaak ziet is dat BN’ers denken “ik ga er niet op reageren” omdat het dan overkomt alsof je niet tegen kritiek kan. Maar nee, spreek je gewoon uit! Kritiek mag, maar er zijn grenzen’, vult Fidan aan.  

Ook vlogger Bibi Breijman heeft veel ervaring met online haatreacties. Ze vertelt erover in Make Holland Great Again. De haat begon rond de 'kaboutertijd,' zegt Breijman. Ze deed in 2010 mee aan het programma Oh Oh Cherso en had daar de bijnaam 'kabouter.' Online kreeg ze het direct te verduren.

'We moesten voornamelijk dood', zo blikt ze terug in de eerste aflevering van Make Holland Great Again . Wat is dat toch met dat ongeremde gedrag op het web? Volgens hoogleraar sociale psychologie Paul van Lange missen we op sociale media de correctie die je vroeger op het dorpsplein wel kreeg. ‘Die correctie hebben we nu nog niet. Als mens word je nauwelijks aangesproken op je reacties. Terwijl dat heel goed werkt. We zijn gevoelig voor de veroordelende blik van een ander, en die hebben we niet op sociale media.’

Mentale pijn
Wie denkt dat haatreacties zonder gevolg zijn heeft het mis. Van Lange geeft aan dat haatreacties veel doen met een persoon. ‘Anders dan fysieke pijn gaat mentale pijn, veroorzaakt door haat, niet zomaar over. Je blijft erover piekeren, het is veel minder goed beheersbaar.’ Ook Bibi Breijman geeft aan dat zij veel moeite heeft met de reacties: ‘Je gaat heel erg aan jezelf twijfelen. Je wordt heel onzeker. Je probeert je ervoor af te sluiten. Maar helemaal kan dat niet, want je bent ook gewoon een mens en je leest de reacties ook. Ook al denken de haters soms dat het niet bij je aankomt.’

Mensen zijn echte groepsdieren die het belangrijk vinden binnen een groep te horen. Wanneer er een bedreiging van buitenaf, bijvoorbeeld een haatreactie, binnenkomt zien we dit als een dreiging. Maar er bestaat ook nog een duidelijk verschil tussen gewone haat en online haat: het is namelijk veel zichtbaarder. ‘Haat op sociale media is extra bedreigend omdat het ook je reputatie aantast. Je weet dat er iets negatiefs over je wordt verteld en je weet niet hoe dat in de toekomst uitpakt, hoe groot het wordt.’

Sociale fuik
Nederlandse Facebook-gebruikers zijn berucht om de hoeveelheid en intensiteit van haatberichten die zij op het medium plaatsen, zo meldde Joop in 2018 . Nederland valt met zo’n 8000 haatdragende, discriminerende en racistische berichten hoger uit dan veel Zuid-Europese landen. Wanneer mensen niet worden aangesproken op hun gedrag gaat dit volgens Paul van Lange steeds verder. ‘Het is een soort sociale fuik. Mensen gaan steeds verder in negatieve communicatie. Want dat trekt de aandacht. En als ze dan ook nog waardering krijgen voor hun reactie, in de vorm van een like, krijgen ze nog meer aandacht. Dan krijgen mensen het idee dat anderen het met ze eens zijn.’

Volgens Van Lange is het belangrijk om op een manier die correctie online te kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld door de emoji-actie van Sahil. Waarbij een emoji wordt gebruikt die aanduidt dat een reactie de grens overgaat. ‘Dit is een versterking van een norm die al leeft in de samenleving. Vooral wanneer de mensen die je hoog in aanzien hebt iets afkeuren, reageren mensen daar sterk op. Het is bij het terugbrengen van die norm heel belangrijk dat op het moment dat iemand zo’n reactie plaatst, deze persoon meteen ziet dat anderen dit afkeurenswaardig vinden. Hoe sneller hoe beter. Dan word je persoonlijk afgekeurd op je reputatie. Dat vinden mensen onprettig.’