Hoe kunnen we man-vrouwverhoudingen nou echt duurzaam veranderen?

Hoe kunnen we man-vrouwverhoudingen nou echt duurzaam veranderen? Een bloemlezing uit alle reacties die in de media volgden op het The Voice-schandaal.

‘Trek je mond open. Wees niet bang, wees niet angstig, je moet je mond opentrekken want alleen dan kunnen we je helpen’, dat is de moraal van het verhaal volgens John de Mol, zo laat hij weten in de aflevering van BOOS. Hij hoopt dat (toekomstige) slachtoffers hierdoor leren zich uit te spreken. Want ‘als niemand wat zegt, kunnen wij niks doen’. En het is volgens de mediabaas ‘te makkelijk om te zeggen dat niemand wat durft te zeggen omdat er een angstcultuur is’. Want die herkent hij niet en weigert hij te accepteren. Of, zo vult hij even later aan, die angstcultuur – als die er al is – is breder dan The Voice: ‘Het is denk ik algemeen bekend in een veel bredere context: mensen blijken – vrouwen blijken – heel veel moeite te hebben met het doen van aangiftes. Zelfs van aanrandingen. (…) vrouwen hebben kennelijk een soort schaamte, ik weet niet wat het is. Maar ik wil me er graag in verdiepen, want pas als je het snapt kun je er wat aan doen om te kijken hoe we dit kunnen oplossen. Maar ik kan het nu alleen verwoorden in een oproep: praat. Zeg het.’

Na de uitzending van BOOS over het machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland zingen de laatste paar seconden van de documentaire al gauw rond op sociale media. Die laatste paar seconden zijn namelijk niet voor De Mol, maar voor Willy van Berlo van expertisecentrum seksualiteit Rutgers. Haar woorden: ‘Nogmaals, de verantwoordelijkheid ligt altijd bij de persoon die over de grens gaat en niet bij de persoon die het overkomt. Is dat duidelijk genoeg?’ Een dag later zijn haar woorden ook doorgedrongen tot (de woordvoering van) De Mol. Hij maakt excuses voor de gewekte indruk de schuld bij vrouwen te leggen.

Toch heeft De Mol op een punt gelijk - hoe weinig hij er ook van leek te begrijpen - het probleem is groter dan The Voice. Het ligt alleen niet aan de vrouwen. Waar sommigen zich verliezen in vluchtgegevens van bandleider Jeroen Rietbergen - die al dan niet naar een Amerikaanse afkickkliniek afreist voor een seksverslaving - vragen anderen zich af of dit dé ommekeer kan zijn. Geen seksistische opmerkingen meer, geen gesis op straat, geen ongewenste hand op een bil in de kroeg, geen gezoen tegen de wil in, geen aanrakingen op plekken waarvoor geen toestemming is gegeven, en geen opmerkingen meer over ‘geile broekjes’. 

Want iedere vrouw kent deze momenten, aldus NRC-columnist Sarah Sluimer: ‘Steeds net een beetje anders, eigenlijk altijd hetzelfde.’ Want waar het nu een tv-regisseur, bandleider Jeroen Rietbergen en coaches Marco Borsato en Ali B. zijn, is het morgen een andere naam met hetzelfde gedrag. De echte vraag is hoe we zorgen dat het gesprek zich verplaatst van individuele koppen op het hakblok naar collectieve zelfanalyse.

Dit is ‘een goede kans om na te denken over een nieuwe wereld’, kopt Erdal Balci in De Volkskrant. Hij pleit voor het ‘weg-democratiseren’ van macht: een maatschappij waarin individuen niet langer streven naar macht maar naar status. Een wereld waarin machtige posities niet langer eenkoppig zijn en de toekomst van een ander niet in de handen van één persoon ligt. ‘De wereld zou een heel andere plek worden als bijvoorbeeld Joe Biden met twee andere mensen samen tot president van de VS was gekozen.’ Daar sluiten ook bonden CNV en FNV zich bij aan. ‘Maak niet langer één persoon verantwoordelijk voor een promotie, een bonus of een gewilde stageplek. Breng dat onder bij meerdere verantwoordelijken’, aldus CNV-voorzitter Piet Fortuin tegen NRC.

De verschuiving van ‘protect your daughter’ (‘bescherm je dochter’) naar ‘educate your son’ (‘onderwijs je zoon’) is volgens velen de oplossing. Op sociale media wordt de leus veelvuldig gedeeld. ‘Door met kinderen in gesprek te gaan, kunnen ouders ze vroeg leren dat grensoverschrijdend gedrag niet oké is’, aldus pedagoog Marina van der Wal tegen RTL Nieuws. Maar dat is niet eenvoudig, weet de psycholoog en opvoedexpert. ‘Ik denk dat onderschat wordt hoe ingewikkeld het is’, vertelt Van der Wal aan Hart van Nederland. Ouders zullen eerst in de spiegel moeten kijken en bij zichzelf te rade moeten gaan over hun eigen gedrag. ‘Dat heeft enorme invloed op de manier waarop kinderen denken over relaties en intimiteit.’ Show don’t tell, dus.

De volgende stap, volgens Kitty Jong van FNV: educate your boss. ‘Werkgevers hebben de plicht om te zorgen voor een veilige werkplek en om werknemers te beschermen tegen seksuele intimidatie’, vertelt ze aan NRC. De Arbowet verplicht werkgevers bedrijfsrisico’s in kaart te brengen en passende maatregelen te nemen, zoals het aanstellen van een vertrouwenspersoon. De FNV roept de overheid op om deze taak van bedrijven over te nemen, omdat zij het ‘vertrouwen dat bedrijven dit zelf kunnen oplossen’ kwijt zijn.

Daarnaast moeten we voorkomen te vervallen in zwart-witdenken en extreme uitingen. ‘Om plegers monsters of hyena’s te noemen, dat is niet oké’, aldus Iva Bicanic van het Landelijk Centrum Seksueel Geweld bij talkshow Beau. ‘Daar helpen we dit onderwerp niet verder mee. Er zitten mensen thuis te kijken die zelf over de grens zijn gegaan. Die mensen denken misschien weleens een keer dat ze hulp moeten zoeken. Maar als we als samenleving deze mensen gaan diskwalificeren als monsters, dan duwen we ze verder in de grot. Daarmee verhogen we de kans dat ze dingen doen die schadelijk en strafbaar zijn.’

Nederland móet eerlijker en gelijkwaardiger. Help je mee? Steun BNNVARA en doneer.