Toen seksueel geweld heel normaal was

John de Mol geeft in zijn gesprek met Tim Hofman in de uitzending van BOOS onbedoeld zeer duidelijk aan waarom seksueel misbruik in Nederland nog steeds op grote schaal plaatsvindt. Bijna de helft van de vrouwen in Nederland kan immers persoonlijk een soortgelijk verhaal vertellen als de vrouwen in de uitzending. Door de pure, eerste reactie van John de Mol worden de blinde vlekken die in vrijwel alle media, maatschappelijke debatten en politieke discussies aanwezig zijn duidelijk. Laat ik je meenemen in hoe het anders kan.

In onze samenleving is het gebruikelijk dat er alleen over de rol van het slachtoffer wordt gepraat en niet over wat de dader anders had kunnen doen. De koppen van een nieuwsartikel gaan bijvoorbeeld over vrouwen in plaats van mannen. Dit maakt veel verschil. Lees: ’er is een vrouw verkracht’, dan focust ons brein automatisch op de vrouw en haar rol. Staat er: ’man pleegt geweldsdelict’, dan focust ons brein automatisch op de man en wordt de oplossing om dit gedrag te voorkomen aan de kant van de man gezocht.

Hoe goed bedoeld ook, vrouwen kunnen dit probleem niet oplossen. Seksueel misbruik is een mannenprobleem waar vrouwen de dupe van zijn. Het is alleen op te lossen als we over de daders gaan praten. En daders zijn er veel. Uit diverse onderzoeken blijkt dat bijna de helft van de vrouwen deze traumatische ervaringen heeft opgelopen. Er is geen onderzoek naar gedaan, maar ik denk dat het veilig is om te zeggen dat 20% van de mannen dader is van een lichte of ernstige vorm van deze specifieke vorm van geweld. Seksueel misbruik kan dus alleen worden gezien als een cultureel probleem.

Zoals Ali B en ook Rietbergen in het begin in onschuld reageren, zal het door veel mannen worden ervaren. Doordat er in onze samenleving geen goed gesprek en educatie plaatsvindt over de seksuele verwachtingen van mannen en vrouwen en hoe anders zij dit ervaren, missen mannen soms ook de informatie over hoe lastig het is voor vrouwen om ‘nee’ te kunnen zeggen en hun grenzen aan te geven. Het is een aangeleerde communicatieve verhouding tussen mannen en vrouwen die ongezond is, ook op andere vlakken. Vrouwen wordt immers van jongs af aan geleerd ‘lief’ te zijn, mannen mogen over grenzen gaan. Daaruit volgt automatisch seksueel misbruik. Mannen zijn niet geleerd om toestemming aan de vrouw te vragen, ze checken niet of ze ok zijn met wat er gebeurd. Vrouwen zijn daarentegen geleerd om subtiel te zijn of ‘lief’. Waar een man zich gelijkwaardig waant, is het gevolg voor een vrouw dat zij hoe dan ook beschadigd raakt. Als zij haar grenzen aangeeft, kunnen de gevolgen voor haar groter zijn dan de gevolgen van het misbruik zelf.

John de Mol gaf ook duidelijk aan waarom hij Rietbergen in zijn functie liet na het incident. Hij kent hem persoonlijk. En dit is wellicht het grootste probleem van seksueel misdragingen. Doordat het op zo’n grote schaal plaatsvindt, kent iedereen wel een man die een of meerdere keren over een grens is heen gegaan. Het is hierdoor een soort ongepast geaccepteerd gedrag dat bij mannen hoort. Heel raar is dit niet, generaties lang is een samenleving in stand gehouden waarin seksueel misbruik normaal was en waar ongelijkheid en machtsposities tussen de seksen bij wetgeving geregeld waren.

Het wordt tijd dat mannen zich vaker gaan uitspreken tegen seksueel overschrijdend gedrag, al voor dat het gebeurt. Hoe moeten jongens zichzelf seksueel gezond ontwikkelen als mannen geen gezond kader neerzetten? En hoe moeten meisjes leren duidelijk ‘nee’ te zeggen, als vrouwen nog steeds in een afhankelijke positie zitten? Dit begint al bij de opvoeding en het onderwijs, alleen wordt de opvoeding op dit moment gedaan door mannen en vrouwen die veelal zelf dader of slachtoffer zijn.

Ali B en Rietbergen staan op dit moment in de spotlight door gedrag wat de media, samenleving, politiek en kerk, jarenlang heeft geaccepteerd. We kunnen hun oordelen en veroordelen, maar dat lost het probleem niet op. Veel beter kunnen we het gesprek aangaan over de achterliggende oorzaken. Wat maakt dat ze hun gedrag niet grensoverschrijdend vonden? We willen als samenleving dat mensen op een gezonde manier met elkaar omgaan en naar een samenleving groeien zonder seksueel geweld. Als we dit net zo belangrijk vinden als corona, dan lukt de verandering zeker. Voor mannen te beginnen met vragen te stellen, voor vrouwen te beginnen met zich uit te spreken, voor kinderen begint het bij goede educatie en voorbeelden. De politiek kan ook nog wat veranderen in haar wetgeving, want er is een groot verschil tussen ‘nee’ moeten zeggen of toestemming mogen geven. Gelukkig maakt Tim Hofman een duidelijke start.