Het duurt te lang. Welke maatregelen moeten er nú worden genomen in de jeugdzorg?

‘De jeugdzorgproblematiek is een grote black-box’, aldus actievoerder Charlotte Bouwman. En zij kan het weten. Al acht jaar heeft ze te maken met Jeugdzorg voor haar suïcidale neigingen. Kortgeleden was ze volop in het nieuws omdat ze op de stoep van het ministerie zat te wachten op een passende behandelplek. Op dat moment stond zij al 804 dagen op de wachtlijst. Nu zit ze er nog steeds. Voor de vijfde maandag op rij zit zij in Den Haag haar wachttijd uit te zitten. Onder het manifest #Lijmdezorg roept ze politici op om de problemen in de Jeugdzorg en de GGZ op te lossen. 

‘Er is totaal geen inzicht in de wachtlijsten omdat dat nu bij de gemeentes ligt. De Jonge heeft toegezegd een stelselwijziging te willen doen, maar dat duurt gewoon twee jaar, terwijl er op dit moment een crisis gaande is. Hij heeft totaal geen concrete toezeggingen gedaan, terwijl er wel moties zijn aangenomen’, zegt Charlotte Bouwman in De Nieuws BV. Kortom: het werkt zo niet. Er zijn nog geen concrete verbeteringen doorgevoerd en de plannen van minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge maken pas op de lange termijn verschil. Welke maatregelen moeten er nú genomen worden?

Volgens Bouwman is de eerste maatregel het aanpassen van de 18-jaarregel. ‘Er zijn nu al wel wat uitzonderingen op mogelijk. Maar over het algemeen is het zo dat als je achttien jaar of ouder bent, je in de volwassenen-GGZ terechtkomt. En dat verschil is gewoon enorm.’ Op het moment dat iemand achttien wordt valt hij niet meer onder de Jeugdwet, maar onder de Zorgverzekeringswet. Wat inhoudt dat de behandeling vaak door een andere instelling wordt overgenomen. Ook moeten ze vaak een eigen bijdrage betalen. Maar dat is niet het enige. De aanpak in de therapie verschilt enorm. 'Bij jongeren en kinderen ligt de focus op de omgeving, ouders en school worden ook intensief bij de behandeling betrokken. Bij volwassenen worden die factoren losgelaten en wordt therapie gericht op het individu', aldus Joost Hutsebaut, behandelaar bij een GGZ-instelling. En dat is gek. Want de omgeving van jongeren tussen de 18 en 25 jaar is juist heel belangrijk. Zij wonen vaak nog bij hun ouders en gaan nog naar school, waardoor individuele therapie niet per se de beste aanpak is.

Eerder noemde Bouwman al de problematiek van het ‘vingertje-wijzen’. Er ontbreekt een duidelijke plek waar jongeren zich kunnen melden met zorgvragen. Ze worden van het kastje naar de muur gestuurd. Ze pleitte voor een ‘helpdesk’. En die kwam er. ‘Ze zijn er mondjesmaat mee begonnen. Maar we krijgen enorm veel klachten over hoe zij te werk gaan. (…) Die helpdesk heeft geen kennis van zaken en ze kunnen niet naar de juiste plekken verwijzen omdat die er niet zijn.’ Zorginstellingen vallen namelijk bij bosjes om.

Kamerleden Lisa Westerveld (GroenLinks) en Martin Wörsdörfer (VVD) hebben de handen ineengeslagen om een snelle verbetering in de Jeugdzorg af te dwingen bij minister Hugo de Jonge. Zij pleiten kortgezegd voor acute actie. ‘Wij spreken best wel veel jongeren die nú stress hebben, die nú hulp nodig hebben. Een wetswijziging, je weet hoe dat gaat, dat kan zomaar een paar jaar duren. Dat betekent dat de jongeren die nu in de problemen zitten daar niet zo veel aan hebben’, zegt Wörsdörfer in De Nieuws BV. Op het moment dat zorg lang op zich laat wachten is de kans dat de problematiek complexer wordt namelijk erg groot. ‘Van wachten wordt niemand beter. Op het moment dat je maar moet blijven wachten op hulp en telkens afgewezen wordt, dan gaat het alleen maar slechter’, aldus Westerveld. Een goedwerkende helpdesk is daarom volgens Westerveld en Wörsdörfer van groot belang. Wörsdörfer: ‘Er is gewoon iemand nodig die weet wat er aangeboden wordt en wie (welke instelling) wat goed kan. Zodat een jongere niet twee maanden op een wachtlijst staat en bij de intake vervolgens te horen krijgt voor die instelling te complex te zijn. Dat is gewoon een slecht verhaal.’