Wachtlijsten in de Jeugdzorg: hoe willen gemeentebestuurders dat oplossen?

Nog even en dan mag je weer stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Maar waar stem je eigenlijk voor? Wat doen die gemeentebestuurders en welke plannen hebben zij bijvoorbeeld voor de wachtlijsten in de jeugdzorg? De Nieuws BV vraagt het twee wethouders uit twee verschillende gemeenten.   

‘In de gemeente hebben we natuurlijk gewoon een aantal taken die we uitvoeren die het Rijk heeft bepaald’, aldus Paula Schot (SGP), wethouder Jeugdzorg in Schouwen-Duiveland. ‘Binnen die kaders die we hebben kunnen we onze eigen nuance aanbrengen. Dat zit bij onze gemeente heel erg op preventie en data. Daar hebben we heel erg in geïnvesteerd. Op die manier hebben we meer inzicht gekregen in wat er gebeurt in de jeugdzorg. Dat is weer een goede basis om met die zorgaanbieders in gesprek te gaan over wat wij daarin zien.’

Betekenisvol
‘Soms kan je niet direct van betekenis zijn voor iemand’, vertelt Marinka Mulder (PvdA), wethouder Jeugdzorg in Renkum. ‘Dat is soms moeilijk. Maar ik zit wel zo in elkaar dat ik me er dan in vastbijt. Ik probeer – ook als het gaat om individuele gezinnen of jongeren - het beste voor hen te doen. Het is natuurlijk heel betekenisvol als het lukt.’ Maar wat als het niet lukt? ‘Het lukt, als je volhoudt, over het algemeen wel om iets te betekenen in een schrijnende situatie. Onlangs was er bij ons een gezin dat uit huis werd gezet door een hele nare verhuurder, maar dat hebben we met elkaar kunnen voorkomen. Daar ben ik dan ook best wel trots op, om voor zo’n gezin echt van betekenis te zijn. Want dat maakt voor zo’n gezin natuurlijk echt uit.’

Over de schutting
Sinds zes jaar valt de jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. ‘Het is wel een beetje over de schutting gegooid. We hebben minder geld gekregen voor hetzelfde werk.’ Maar dat heeft ook te maken met de houding van de gemeente, volgens Schot. ‘Die zeiden: “Dit kunnen wij beter, we staan dichter bij de inwoners, dus we kunnen dat beter organiseren.” En ik denk ook dat dat echt zo is, maar we hebben nog wel stappen te zetten.’

Wachtlijsten
Er is bijvoorbeeld nog een slag te winnen op het gebied van wachttijden, die zijn in veel gemeenten namelijk enorm lang. ‘Die wachtlijsten die zijn er. (…) ik maak me echt wel zorgen om de jeugdzorg’, aldus Mulder. ‘Dat komt omdat professionals moeilijk te vinden zijn; er is een groot tekort aan hulpverleners.’ Om de tijd die jongeren doorbrengen op een wachtlijst te verkorten is, volgens Mulder, lef nodig. Lef ‘om te kijken hoe we de manier waarop we het zes jaar geleden hebben georganiseerd kunnen verbeteren, omdat we nu dus zien dat kinderen met hele complexe hulpvragen niet de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben’, aldus Mulder. ‘We werken daarvoor samen met andere gemeenten. Dan lukt het wel [om dat het hoofd te bieden]. Je ziet ook dat als bepaalde aanbieders een wachtlijst hebben, dat we dan vaak kunnen doorverwijzen naar een aanbieder die dezelfde zorg kan bieden maar misschien minder bekend is. Maar voor hele complexe zorg – zoals bijvoorbeeld anorexiazorg – vind ik echt dat Den Haag dat landelijk moet gaan organiseren, zodat die kinderen echt terecht kunnen als ze hulp nodig hebben.’

Complexe zorg
Het aantal patiënten met eetstoornissen is in coronatijd verdriedubbeld. Om deze groep te helpen is volgens Schot samenwerking tussen de buurgemeenten nodig. Maar ook dan vraagt Schot zich, evenals Mulder, af of deze kluif voor de gemeente niet te groot is. Daarnaast is preventie belangrijk, denkt ze. ‘Ik denk dat dat ook inherent is aan die coronatijd waarin kinderen minder zichtbaar waren op bijvoorbeeld de scholen, terwijl dat een hele belangrijke plek is om te signaleren of het goed gaat met een kind.’

Oplossingen?
Voor de jongeren die langdurig – soms wel een jaar – op een wachtlijst staan, probeert Mulder al eerder lichtere hulp te bieden. ‘Dan ben je al wel in beeld en heb je al wel iemand om een gesprek mee te voeren of die je kan helpen, maar krijg je nog niet de zorg die je nodig hebt. Want daarvoor sta je op die wachtlijst.’ De discussies over geld en bezuinigingen moeten eens afgelopen zijn, vindt ze. ‘Het is echt bizar, want er is een uitspraak geweest van de arbitragecommissie die zegt: "Dit geld is echt nodig om de juiste stappen te zetten." Ik ben het met iedereen eens die zegt dat we er met geld niet komen, maar geld is wel het begin. Daarvoor moet Den Haag echt over de brug komen.’

Meer geld is voor Schot geen directe noodzaak. ‘Wij leggen als gemeente natuurlijk nog geld toe op wat wij krijgen vanuit het Rijk. Maar we zijn wel weer voor het eerst in jaren binnen onze begroting gebleven. Dat is niet omdat we veel te ruim begroot hebben, maar omdat we meer grip hebben op wat we uitgeven. Zorgdubbelingen zagen wij veel, die hebben we eruit kunnen halen.’ Daar zien ze binnen de gemeente goede resultaten van. Toch ziet Schot de door het Rijk beoogde bezuiniging met lede ogen aan. Maar ook Schot weet: ‘Geld lost niet alles op. We hebben te maken met een hele krappe arbeidsmarkt, juist ook bij deze zware, complexe jeugdzorg. Dat is niet met geld op te lossen. Daar moet echt een ander plan voor komen.’