Anatolische Rock | De Muziekbieb

In de maandelijkse column De Muziekbieb neem ik je mee op reis langs verborgen muzikale parels. Hopelijk heb je na het lezen van dit stuk weer een paar nieuwe favorieten toegevoegd aan je afspeellijst. Deze keer gaat het over Anatolische rock of ook wel Turkse psychedelica. Een mix van westerse psychedelische rock en Turkse folkmuziek. Het is misschien wel een van mijn favoriete genres. En dat terwijl ik het nog niet eens zo lang ken.

Anatolische rock is sinds kort weer in populariteit aan het stijgen. Dat merk je aan bands zoals het Nederlandse Altin Gün of het album Flying Microtonal Banana  van de Australische band King Gizzard & The Lizard Wizard. Het zijn goede voorbeelden van moderne muziek die geïnspireerd is door dit Turkse genre. Maar ik wil het niet over deze bands hebben, maar over de muziek waar ze hun inspiratie uit halen.

De basis van Turkse psychedelica is gelegd tijdens de explosie van popmuziek eind jaren 50. Rock-‘n-roll was op dat moment immens populair over de hele wereld. Ook in Istanbul wordt het nieuwe genre snel opgepikt door jonge studenten. Veel van deze studenten beginnen hun eigen coverbands en spelen covers van bijvoorbeeld Elvis Presley en The Shadows. Twee van deze studenten waren Barış Manço en Erkin Koray.

Erkin Koray en Barış Manço zijn de grondleggers van de Anatolische rock. Erkin Koray is één van de allereerste die de Amerikaanse Rock-‘n-roll speelt in Turkije. In hetzelfde jaar als dat de eerste single van The Beatles – Love Me Do – uitkomt brengt Erkin Koray ook zijn eerste singel uit, It’s So Long. Aan de B kant van de single staat het nummer: Bir Eylul Aksami . Dit nummer is een muzikale hybride van westerse en oosterse muziek. De geboorte van Anatolische rock is een feit.

Barış Manço raakt geïnspireerd door Erkin Koray wanneer deze in 1957 komt optreden op zijn school. Barış besluit om zelf ook een band te beginnen. Het maken van muziek wordt zeer belangrijk voor hem. Op een gegeven moment is hij zelfs zo druk met het maken van muziek dat hij van school moet wisselen vanwege dalende resultaten. In 1962 brengt hij samen met zijn band, Harmoniler, zijn eerste plaat uit: Twist In The USA/The Jet. Zonder het te weten – of misschien wist hij het wel -  is hij op weg om een van de meest legendarische artiesten te worden van de Anatolische rock.

Turkije is rond de jaren zestig, in vergelijking met omliggende oosterse landen, een stuk vrijer en opener. Turkije ligt precies op de lijn tussen oost en west en veel westerse invloeden worden makkelijk opgenomen door de jongeren. Zoals op veel plekken in de wereld begonnen jongeren in de jaren zestig anders te denken over seks, drugs, liefde, vrijheid en oorlog, ook de Turkse jongeren. Veel van dit gedachtegoed wordt geuit in de Rock-‘n-roll. Conservatieven en anderen die de status quo willen beschermen zagen Rock-‘n-roll l als een bedreiging van hun positie. Één van de manieren om de situatie te manipuleren was door middel van een muzikale wedstrijd.

Er waren al een aantal bands, zoals die van Erkin Koray, die Turkse traditionele muziek vermengden met westerse muziek, deze bands waren echter in de minderheid. Hürriyet, de grootste krant van het land destijds zag de potentie van bands zoals deze . De Altin Mikrofon (Gouden microfoon) competitie werd bedacht en werd vanaf 1965 tot 1968 elk jaar georganiseerd. De muziek moest westerse muziek zijn, gezongen in het Turks. Of Turkse traditionele muziek gemaakt met westerse instrumenten. Geen covers meer van The Beatles of Elvis Presley maar zelf bedachte muziek. De winnaars kregen de kans om een single op te nemen en op te treden bij een grote concerthal in Istanbul.

Aan de eerste wedstrijd deden meer dan 70 artiesten mee. Veel van hen zijn daarna uitgegroeid tot nationale bekendheden. Waaronder ook Erkin Koray. De Altin Mikrofon speelde een cruciale rol in het ontstaan van Anatolische rock. Het bood een opstap voor veel artiesten die experimenteerde met het combineren van traditionele Turkse folkmuziek en de technieken en muziekstijlen van het westen. Nog steeds is de muziek die in de periode van de Altin Mikrofon is ontstaan de basis van Anatolische rock.

Anatolische rock blijft groot in de jaren erna maar halverwege de jaren 70 daalt de populariteit. Met de Turkse coup op 12 september 1980 kwam het land in een donkere periode terecht. Er was weinig ruimte meer voor kunstvormen en muziek zoals de Anatolisch rock. Lang verdween de muziek van de radar maar inmiddels is Anatolische rock weer helemaal terug.

Aan het begin van dit artikel had ik het over bands zoals Altin Gün en King Gizzard & The Lizard Wizard. Het zijn de bands die mij - en  met mij vele anderen, in aanraking hebben gebracht met Anatolische Rock. Altin Gün is een Nederlandse band die begonnen is met covers van de bekende Turkse nummers te spelen. Zoals nummers als Goca Dünya van Erkin Koray, een nummer dat ook weer een cover is van een nog ouder nummer uit 1959. Een remake van een remake dus. De muziek werd goed ontvangen en ondertussen tourt Altin Gün door heel Europa met hun eigen nummers maar ook nog steeds met covers van die oude klassiekers.

King Gizzard & The Lizard Wizard is een nog grotere band waarin je de invloeden hoort uit de Turkse muziek. Deze jongens uit Australië maken psychedelische rock en zijn misschien wel de grootste van deze tijd. Ze brengen in een hoog tempo albums uit en experimenteren er op los. Zo experimenteerde ze ook met microtonen. Tonen die ook vaak voorkomen bij Turkse instrumenten in de Anatolische rock zoals de bağlama . Een instrument dat in plaats van 12 noten per octaaf er 24 kan spelen. Een geluid dat voor westerse oren heel oosters klinkt.

King Gizzard liet een gele elektrische gitaar bouwen die dit ook kan, ze verbouwden alle andere instrumenten en maakte het album Flying Microtonal Banana, vernoemd naar de gitaar. Het klinkt extreem oosters en modern tegelijkertijd.

De oude Anatolische rock stijgt weer in populariteit door de komst van deze bands. Bijna elke maand is er wel een feestje in de grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam of Utrecht waar de oude oosterse psychedelica, maar ook disco en house uit de Turkse regio wordt gedraaid. Ook nog iets om heel veel over te vertellen, maar dat is voor een andere keer.