Wat is inflatie?

Alles wordt duurder, van boodschappen tot benzine. We weten hoe het komt: inflatie. Maar wat betekent inflatie en wat komt er allemaal bij kijken?

Simpel gezegd betekent inflatie dat geld minder waard wordt. Met hetzelfde geld kun je dus minder kopen, een afname in koopkracht. Een tientje blijft een tientje, maar omdat de prijzen van goederen en diensten stijgen, kun je minder met dat tientje dan je voorheen kon.

Die inflatie kan op verschillende manieren worden berekend. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, dat maandelijks bijhoudt hoeveel geld waard is ten opzichte van dezelfde maand een jaar eerder) houdt er een andere rekenmethode op na dan de Europese Centrale Bank (ECB), waardoor ze ook uitkomen op een ander inflatiecijfer (het cijfer dat iets zegt over hoe erg de inflatie is).

Het gaat dan vooral om het gewicht dat ze geven aan de getoetste onderdelen. Bijvoorbeeld: de prijzen van energie of die van voedsel en kleding. Over het algemeen verschillen de uitkomsten niet veel. In oktober van dit jaar kwam het CBS op een inflatie van 14,3 procent. De ECB berekende voor Nederland een inflatie van 16,8 procent. Voor allebei geldt: uitzonderlijk hoog. De ECB streeft naar 2 procent inflatie.

In mei van dit jaar is de inflatie, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), uitgekomen op 6,1 procent. In april was het nog 5,2 procent, en de maand daarvoor (maart) zo'n 4,4 procent. 

De economische markt is altijd in beweging. Prijzen van goederen en diensten kunnen steeds veranderen op basis van vraag en aanbod, maar zijn ook afhankelijk van nog veel meer factoren die in meer of mindere mate allemaal met elkaar in verband staan. Inflatie zit daarom altijd ingewikkelder in elkaar dan het lijkt, maar over het algemeen kun je wel iets zeggen over het hoe en waarom van de hoge inflatie waar we nu mee te maken hebben.

Allereerst was er de coronapandemie, die voor een enorme economische klap heeft gezorgd. Daarnaast is de oorlog in Oekraïne van grote invloed. De kosten voor energie zijn hierdoor gigantisch gestegen, iets dat bij vrijwel iedereen te merken was. Neem Wim en zijn vrouw uit Rotterdam (zie onderstaande video): van driehonderd euro per maand aan energiekosten, zijn ze naar vierhonderd euro gegaan. En dan gaat de huur ook nog eens omhoog.

Deze gestegen energiekosten zijn niet alleen voor particulieren een probleem; ook bedrijven hebben daar last van. Bakkers wier ovens op gas draaien kunnen de eindjes soms niet meer aan elkaar knopen. En ellende komt nooit alleen: naast de gestegen kosten voor energie, zijn ook de kosten voor verpakkingen, transport, grondstoffen (want die kosten óók energie) en de loonkosten enorm gestegen.

Zoals altijd krijgen de kwetsbaren in de samenleving de hardste klappen. In dit geval zijn dat mensen die al amper rondkwamen; die de bodem van hun portemonnee elke maand al zagen zitten en nu helemaal in de problemen komen. Dat is in Nederland een enorme groep geworden. Meer dan een miljoen mensen zegt de boodschappen en de energierekening niet meer te kunnen betalen.

Consumentenprogramma Kassa is daarom begonnen met de actie #IkRedHetNietMeer, waarin de crisis een gezicht krijgt. Op de pagina van #IkRedHetNietMeer zijn persoonlijke verhalen te lezen, zoals die van Ilse. Deze alleenstaande, werkende moeder van drie kinderen valt tussen wal en schip, met een te hoog salaris voor kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen, maar een te laag inkomen om de boodschappen nog te kunnen betalen. Of Marjon, die gestopt is met werken om voor haar zieke man te zorgen maar nu haar spaargeld moet aanspreken. En dan moet de eindafrekening voor het gas nog komen.

En anoniem: 'Ik durf hier niet mee naar buiten te treden en ik schaam me ontzettend. Met een brok in mijn keel schrijf ik deze mail. Ik probeer me groot te houden voor mijn vier jonge kinderen. Met mijn partner verdienen we 2200 euro netto per maand. Meer werken zit er om gezondheidsredenen niet in. Maar door de enorm gestegen kosten komen we niet meer rond: hoe kom je de winter door en hoe doen we het met boodschappen?'

Omdat inflatie met zoveel dingen samenhangt is het niet zo makkelijk om er weer van af te komen. De ECB grijpt wel in met economische maatregelen, die als voornaamste doel hebben om het koopkrachtverlies te dempen; om dat tientje niet waardeloos te maken. Dit doen ze bijvoorbeeld door de rente stapsgewijs te verhogen - dat was voor het eerst in elf jaar tijd. Ook is er dit jaar al ruim zes miljard euro uitgetrokken om de energiebelasting en brandstofaccijnzen te verlagen. Welkom, maar alleen voor de korte termijn, want het kan inflatie ook weer aanwakkeren. Gerichte steun voor de economisch kwetsbaren in onze samenleving is daarom ook noodzakelijk.

We moeten erdoorheen, is de boodschap van de officiële instanties. Er is in de geschiedenis geen inflatie waar we niet ook weer uitgekomen zijn. Volhouden dus, en voor wie het kan: omzien naar elkaar. Zoals deze mensen, die #IkRedHetNietMeer zagen en dachten: we zorgen dat jullie het wél redden.