Topman De Nederlandsche Bank wil groot deel van de burgers in de kou zetten

Olaf Sleijpen, directeur monetaire zaken en financiële stabiliteit bij De Nederlandsche Bank, vreest dat de regering zwicht voor een gruwelijke verleiding: compensatie van het zware koopkrachtverlies bij de gewone Nederlanders. Daar komt maar extra inflatie van! Dat is hartstikke gevaarlijk! Dat moet je nóóit doen! Sleijpen schrijft daarover een groot stuk in de NRC. Op een fotootje grijnst hij zelfgenoegzaam naar zijn lezers: hem zal het allemaal niet raken.

Je wordt tegenwoordig bijna terechtgesteld als je het durft te vragen. Toch : hoeveel zou deze kerel verdienen en in welke wijk zou hij wonen? Je kunt er donder op zeggen dat hij zijn levensstijl niet zal hoeven aanpassen. Dan kun je de inflatie lekker uitzingen en toch in een sterrenrestaurant dineren als je gevoel dat ingeeft.

De argumentatie van Sleijpen is zo oud als de weg naar Kralingen. Prijscompensatie betekent meer geld in de economie pompen en dan jaag je de inflatie aan. Het is zuur voor de mensen die nu de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen en bezoek krijgen van de deurwaarder, maar het is niet anders. Die verlaging van de lasten op energie van een aantal maanden terug, was eigenlijk al verkeerd. Daardoor wordt de prikkel minder om áán de isolatie en ván het gas áf te gaan. Mensen in geldnood – zo valt uit de woorden van Sleijpen af te leiden – gaan op zoek naar extra inkomsten. Dan zullen ze wellicht besluiten meer uren te werken. Zo komt er meteen een eind aan het personeelstekort.

Tenslotte vreest Sleijpen met grote vreze dat de regering de rekening zal doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen. Dat laat hij blijkbaar liever aan de gemiddelde Nederlander over die bij voortgezet beleid zijn armoe naar de eigen kinderen en kleinkinderen doorschuift zodat zij minder kansen krijgen, aanzienlijk minder in ieder geval dan Sleijpen, zoals blijkt uit zijn curriculum vitae. Dat doorschuiven van de rekening gebeurt immers altijd. Het is óf de staat,  óf het zijn de gesjochten burgers zelf. Sleijpen zat op het gymnasium in armoedzaaiersstad Heerlen. Op zijn dagelijkse gang naar school had hij kunnen zien hoe zulke dingen werken. Als je durft observeren natuurlijk. 

De coronasteun juicht Sleijpen toe. Deze subsidies aan het bedrijfsleven waren volgens hem heel goed. De problemen ontstonden immers omdat de overheid de economie bevroor. Dat is nu juist niet het geval. De inflatie vindt zijn oorzaak in schaarste aan goederen wat tot een golf aan prijsstijgingen heeft geleid. Je zou daarom hoogstens kunnen denken aan matige loonsverhogingen – niet te royaal, anders voed je het inflatiemonster – maar dat is dan ook alles. En misschien toch een beetje compensatie voor de allerlaagste inkomens. Zo zet Olaf Sleijpen een groot deel van Nederland in de kou maar zichzelf en zijn standgenoten niet. Daar komt het wel op neer.

Stel nu dat hij gelijk heeft en de maatschappij door schaarste aan essentiële goederen ontregeld raakt, moet je dan maar afwachten? Marktfundamentalisten denken van wel. Als je maar geduld hebt komt er wel weer een evenwicht. De schaarste aan goederen brengt ondernemers er immers toe  méér te produceren. Zo verdwijnt het tekort. De prijzen van schaarse goederen zakken tot een normaal peil. De inflatie neemt daardoor ook af. 

In de woorden van het kabinet: je moet geduld hebben. Verlies je ondertussen huis en haard? Life sucks. 

Je kunt ook iets anders doen: als de prijzen van essentiële goederen de pan uit rijzen en daarmee het leven van miljoenen wordt ontwricht, dan is dat juist een reden tot ingrijpen. Dan voer je voor die schaarse goederen distributie in. Je kent alle Nederlanders het aankooprecht toe van een afgepaste hoeveelheid goederen die vanwege hun beperkte beschikbaarheid op een strategische lijst zijn geplaatst. Zij krijgen daarvoor bonnen die zij bij aankoop moeten inleveren bij de leverancier. Deze geeft ze weer doorgeeft aan het distributiebureau. Op grond daarvan mogen nieuwe bestellingen worden gedaan bij de groothandel of de producenten. Zo werkt dat. Vroeger kwam daar heel wat papierwerk aan te pas, nu gaat het vast met een app of een kaart.

Uiteraard blijft de distributie beperkt tot producten, goederen en grondstoffen die essentieel zijn voor het bestaan. Momenteel is dat vooral energie maar het kan zijn dat er zaken bij komen. Dit is een onzekere tijd. Zo verdeel je schaarste eerlijk tot de leveringscrisis voorbij is. In Nederland was koffie ooit twaalf jaar lang op de bon.

Grote delen van de bevolking laten verkommeren, dat doe je dus niet in een beschaafd land. Je zit het met zijn allen uit.  Onbedoeld heeft Sleijpen een pleidooi gevoerd voor distributie. Daar komt het vast niet van. Het gaat het voorstellingsvermogen in de apenrots (bijnaam, oude Buza-gebouw, nu de tijdelijk Tweede Kamer) te boven.

PS. Als ik in de stemming ben, schrijf ik nog wel eens een stukje over 5 oktober 1789. Binnen acht weken is dat precies 233 jaar geleden, niet direct een jubileum maar toch. Op die dag trokken de arme Parijzenaars met tienduizenden naar Versailles waar ze het paleis binnen drongen. Ze dwongen koning Lodewijk XVI, zijn vrouw Marie Antoinette, en de kroonprins in hun statiekoets te stappen en mee te komen naar Parijs. Ze werden op weg uit hun sprookje naar de werkelijkheid aangeduid als de bakker, de bakkersvrouw en het  bakkersknechtje, le boulanger, la boulangère et le petit mitron. 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.

cc-foto: Marco Verch