Wanneer leef je onder de armoedegrens?

In 2024 leven bijna een miljoen Nederlanders onder de armoedegrens, vreest het Centraal Planbureau (CPB). Wanneer leef je hieronder?

‘Als je niet genoeg geld meer hebt om eten, drinken, kleding en sport en spel voor je kinderen te kopen, dan geeft je dat een machteloos gevoel. Dat je er niet toe doet’, vertelt armoede- en schuldenexpert Stella de Swart in Vroeg!. ‘Ik kende armoede helemaal niet, totdat ik er zelf in terechtkwam en de bijstandsuitkering moest aanvragen.’

‘Als je een zelfstandig huishouden runt en je rond moet komen van 1533 euro netto per maand, val je onder de armoedegrens’, antwoordt Kassa, op basis van verwachtingen van het Centraal Planbureau. Naar schatting zijn dat in 2023 830.000 mensen, waarvan 220.000 kinderen; in 2024 zullen dit er bijna een miljoen zijn. ‘De helft van de mensen in armoede komt per maand meer dan 167 euro tekort voor essentiële zaken zoals wonen, verwarming, kleding en voeding’, aldus Kassa.

‘Van de Nederlanders die leven in armoede, zijn ongeveer 134.000 huishoudens uitkeringsgerechtigd.’ Je komt in aanmerking voor de bijstandsuitkering als je niet genoeg inkomen of eigen vermogen hebt om essentiële zaken, zoals wonen, verwarming, kleding en voeding, te betalen, aldus de Rijksoverheid. Voor een gezin of alleenstaande ouder is dat 15.210 euro en voor een alleenstaande is dat de helft: 7.605 euro.

Hoeveel bijstand je vervolgens krijgt, hangt weer af van het sociaal minimum dat op jou van toepassing is. Dit wordt ook wel de bijstandsnorm genoemd. En die hangt af van je werk, wat je leeftijd is en of je getrouwd bent of niet.

Voor een gehuwd persoon is die bijstandsnorm bijvoorbeeld 1.934,45 euro per maand, voor een alleenstaande van 21 jaar bedraagt het slechts 1.378,95 euro. ‘Deze bedragen zijn brutobedragen (het totale bedrag voor je er belasting over hebt betaald, red.)’, aldus het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), dat werkloosheid en arbeidsongeschiktheid voorkomt. ‘De hoogte van het nettobedrag (dat wat op je rekening wordt gestort, red.) hangt af van bijvoorbeeld toeslagen en kortingen van de Belastingdienst.’

De bijstandsuitkeringen zijn dit jaar wel gestegen. Dit komt doordat het wettelijk minimumloon, waaraan deze uitkeringen gekoppeld zijn, begin dit jaar met 10,15 procent is gestegen.

Zo krijgen gehuwden/samenwonenden vanaf 21 jaar tot de AOW-gerechtigde leeftijd per 1 januari 2023 1.622,68 euro netto per maand, voor alleenstaanden en alleenstaande ouders is dit 1.135,88 euro netto per maand. Een jaar geleden was dit nog 1.481,60 euro netto per maand voor gehuwden/samenwonenden en 1.037,12 euro voor alleenstaanden en alleenstaande ouders.

Ook mensen mét werk blijken niet meer rond te kunnen komen: ruim 170.000 huishoudens in totaal, onderzocht Kassa met #ikredhetnietmeer. Deze ‘werkende armen’ hebben een inkomen dat net boven het bestaansminimum ligt, waardoor ze niet in aanmerking komen voor de energie- of zorgtoeslag of het recht op kwijtschelding van gemeentelijke belastingen en bonussen.

Zij kunnen ‘ook niet naar de voedselbank, want je zit nét boven de inkomensgrens’, vult Marga Hubers in Kassa aan. Ze werkt ongeveer 36 uur per week als chauffeur voor mensen die speciaal vervoer nodig hebben, waarvan ze er 32 krijgt uitbetaald door haar werkgever ‘in verband met zogenaamd stilstaan’. Ze staat met de ‘rug tegen de muur, je kunt geen kant op’, aldus Hubers.

‘Het is van de zotte dat in een rijk land als Nederland, waar de bedrijfswinsten hoog zijn, zoveel mensen in armoede leven’, vertelt Zakaria Boufangacha, vicevoorzitter van de vakbond FNV, in De Nieuws BV. De vakbond vindt dat iedere Nederlander een leefbaar inkomen verdient en het minimumloon omhoog moet, onder meer vanwege de inflatie. ‘Iedereen heeft het recht om te leven in plaats van te overleven. Werkgevers en de politiek doen daar echter veel te weinig voor.’