Waarom moeten we meer over de baarmoeder praten?

De baarmoeder is zoveel meer dan een barend orgaan, vertelt schrijver Corien van Zweden in De Nieuws BV. Waarom zouden we er meer over moeten praten?

‘Als het over de baarmoeder gaat, gaat het heel vaak over de verloskunde en het vermogen van de baarmoeder om te baren. Nu wij in Nederland gemiddeld nog maar 1,51 kind per vrouw krijgen is de tijd dat die baarmoeder zich bezighoudt met baren en zwangerschap een paar procent van het leven.’ De baarmoeder is volgens de schrijver van Biografie van de baarmoeder zoveel meer dan een barend orgaan. De baarmoeder zorgt namelijk voor meer dan een eventuele zwangerschap, legt ze uit: ‘Het zorgt onder andere ook voor maandelijkse bloedingen en voor genot bij het orgasme.’

In de weg zitten
Het meest fascinerende aan de baarmoeder is dat het zo ontzettend veel verschillende uitingsvormen kan hebben, volgens gynaecoloog Marlies Bongers. ‘De baarmoeder kan soms heel erg in de weg zitten, terwijl die juist eigenlijk een vriendin is’, vertelt ze in De Nieuws BV.'Maar de vrouwen eromheen zijn natuurlijk net zo interessant. Die moeten goed op weg kunnen met hun baarmoeder. Daar ben ik dan voor. Dat is het boeiende van mijn vak.’ 

Zwangerschappen
De baarmoeder is dus tegenwoordig maar twee procent van de tijd bezig met een zwangerschap. Volgens Bongers kan de baarmoeder veel zwangerschappen aan, maar dat hoeft niet zo te zijn voor de vrouw zelf: ‘Er zijn vrouwen in de wereld die extreem veel kinderen hebben gekregen en dat kan ook eigenlijk allemaal. Zeker meer dan 10 is absoluut mogelijk.’

Spier
De baarmoeder is een hele krachtige spier, licht Bongers toe: ‘Die alleen in actie komt als er weeën zijn en er een kind geboren moet worden. En verder beperkt in actie komt als er bijvoorbeeld stolsels in de baarmoeder zitten die uitgekraamd moeten worden.’

Positie baarmoeders
De positie van de baarmoeder kan verschillen, legt Van Zweden uit: ‘De baarmoeder kan voorover gekanteld liggen, of gestrekt liggen, of achterover gekanteld liggen. Er werd heel lang gedacht dat die achterover gekantelde positie je kansen op een zwangerschap zou verkleinen. Totdat men erachter kwam dat bijna alle Aziatische vrouwen een achterover gekantelde baarmoeder hebben en allemaal prima zwanger worden.’

Historische verhalen
Uit historische verhalen blijkt dat er heel anders werd gedacht over de baarmoeder, vertelt Bongers: ‘Vroeger dachten ze dat de baarmoeder twee kamertjes had. Eén voor de jongens en één voor de meisjes.’ Daarnaast werd er in de oudheid op een tweeslachtige manier naar de baarmoeder gekeken, volgens Van Zweden: ‘In de oudheid was het ambivalent. Dat de baarmoeder kon baren vonden we fantastisch. Maar het bloed werd niet zo goed begrepen en dat werd ook als akelig, gevaarlijk en bedreigend beschouwd.’ Volgens haar is het nog altijd een taboe, licht ze toe: ‘Dat ambivalente beeld van baarmoeders, dat bepaalt ons eigenlijk nog tot op de dag van vandaag. Want we vinden het nog steeds prachtig. Maar als we het over de menstruatie hebben, dan is het een stuk lastiger.’ 

Taboe
Dit terwijl veel vrouwen er erg last van hebben, vertelt Bongers: ‘Toch ervaren vrouwen een barrière om op hun werk te zeggen: “Ik kom niet, want ik heb het bloed tussen mijn benen lopen" of iets dergelijks.' Volgens haar is het op de werkvloer, zeker in werkomgevingen waar veel mannen werken, niet echt een onderwerp waar vrouwen open over zijn: ‘Vrouwen zeggen dan: “Ik heb hoofdpijn, ik kom een dagje niet.”’ Maar ook onder vriendinnen wordt het onderwerp niet altijd besproken: ‘Je hebt het niet makkelijk over die hele akelige hoeveelheden bloedverlies; dat je bloedarmoede hebt, dat je er buikpijn van hebt.'

Dit kan ervoor zorgen dat vrouwen niet zo snel aan de bel trekken bij problemen, licht ze toe: ‘Dan blijft het zo dat vrouwen de neiging hebben om te blijven tobben, in plaats van aan de bel te trekken.’ Vrouwen gaan bij problemen eerst naar de huisarts: ‘Huisartsen hebben steeds meer oog ervoor. Maar die zien heel veel patiënten en maar een klein deel heeft menstruatieklachten. Daarom sturen ze mensen door naar de gynaecoloog. Ook als er anatomische afwijkingen zijn aan de baarmoeder.’

Menstruatieverlof
Menstruatieklachten kunnen zo hevig zijn, dat je soms je werk niet goed kunt doen. In Spanje kunnen vrouwen een beroep doen op menstruatieverlof. In sommige gevallen noodzakelijk, volgens Van Zweden: ‘Menstruatie kan ongelooflijk vervelend zijn en het kan zoveel pijn veroorzaken dat je dus je werk één of twee dagen in de maand niet helemaal goed kan doen. Omdat je je gewoon te ziek voelt en te veel pijn hebt. Dus het is niet onlogisch om daar een verlof aan te verbinden. Maar ik weet niet of het ervan gaat komen, maar in Girona zijn ze er als eerst mee begonnen.’

Baarmoedertransplantatie 
Toch is het hebben van een (gezonde) baarmoeder niet voor iedereen vanzelfsprekend. Bongers: ‘Er zijn vrouwen die toch om verdrietige redenen hun baarmoeder of niet hebben, bijvoorbeeld niet hadden bij de geboorte, of hebben moeten afstaan omdat er iets kwaadaardigs was op een hele jonge leeftijd.’ Een baarmoedertransplantatie kan in sommige gevallen een uitkomst bieden. In Zweden is in 2014 voor het eerst een gezonde baby ter wereld gekomen uit een getransplanteerde baarmoeder. ‘Door middel van een baarmoedertransplantatie kun je als jonge vrouw weer een baarmoeder krijgen.' Als de transplantatie lukt dan is de kans dat je daar een kind in kunt krijgen echt wel heel hoog. 'Wel tot de 75 of 80 procent', aldus Bongers.