Jongeren het onderwijs geven dat ze verdienen. Waarom kan dat niet met 8,5 miljard?

‘Schoolsluiting dreigt in drie grote steden: lerarentekort loopt uit de hand’, kopte het AD groots vorige week. ‘We roepen al heel lang dat die tekorten eraan zitten te komen’, zegt basisschoolleraar Thijs Roovers in De Nieuws BV. Wat moet er gebeuren om dit probleem op te lossen?

‘Een ramp’, noemt Thijs Roovers het lerarentekort in Nederland. ‘De tekorten in het onderwijs waar we het over hebben zijn schrijnend, maar dat zijn ze nog niet eens allemaal’, vertelt Roovers over de tekorten die onlangs in het nieuws verschenen. 'Als je de cijfers erop naslaat hebben we zo'n 1000 voltijdbanen te kort in het onderwijs; dat groeit nog door naar 5000. Doe dat even maal 25 á 30 kinderen en dan weet je ongeveer hoe groot de ramp gaat worden waar we tegenaan gaan lopen.'

Basisschool
De basisscholen lossen momenteel dat lerarentekort op met ander personeel, legt Roovers uit: ‘Er staan al veel onbevoegden voor de klas.’ Dat zijn bijvoorbeeld leraren die nog in opleiding zijn. ‘Dan vang je wel een klas op, maar je komt niet toe aan goed onderwijs geven.' Daardoor krijgen kinderen niet het onderwijs dat ze verdienen, vertelt hij.

Erg kwalijk, volgens hem. Want: 'Onderwijs staat aan de basis van onze hele maatschappij. Daar begint het samen met elkaar leven en samen met elkaar werken. Daar begint de carrière van je kind.’ 

Het voortgezet onderwijs
Ook in het voortgezet onderwijs zijn de problemen groot en voor een deel zelfs onzichtbaar, vertelt Kim van Strien, docent Frans en hoofdbestuurder bij de Algemene Onderwijsbond, in De Nieuws BV. ‘Er worden vaak onbevoegden voor de klas gezet, omdat er echt een lerarentekort is. Wat je ook ziet is dat uren worden geschrapt; zo heb je het ene jaar vier uur Nederlands per week en het andere jaar twee uur per week, door een lerarentekort.'

Gevolgen
Deze lerarentekorten hebben grote gevolgen voor de kansengelijkheid in Nederland, vertelt Roovers: 'Doordat kinderen niet het onderwijs krijgen dat ze verdienen, presteren ze niet op het niveau dat ze kunnen en worden ze ondergeadviseerd. Een flink aantal kinderen zal hierdoor afglijden en dat gaat de maatschappij veel geld kosten. We hebben straks niet genoeg mensen om onze maatschappij draaiende te houden. De alternatieven worden daardoor aantrekkelijker. Als je in een kansarme wijk woont en je ziet dat je met keihard werken niet verder komt, dan is de keuze om het verkeerde pad op te gaan makkelijker te maken.'

De potentie die dus in kinderen zit kan er niet meer uitgehaald worden, omdat er een gebrek is aan goede leraren en aandacht voor het kind. Roovers: ‘Wat het nog schrijnender maakt is dat het niet gaat over de kinderen van beleidsmakers. Er zijn ontzettend veel gezinnen in Nederland waarbij ouders vooral bezig zijn om zelf het hoofd boven water te houden. Ik zit hier namens ouders die dat zelf niet kunnen.' Volgens hem moeten we het als maatschappij niet nalaten om kinderen goed onderwijs te bieden. 

Structurele oplossing
Deze problemen zijn al heel lang bekend, vertelt Roovers: 'We weten het al sinds 2007. Er moeten plannen worden gemaakt die over regeerperiodes moeten worden getild.' De problemen zijn namelijk structureel, dus moeten de oplossingen dat ook zijn. Ook volgens Van Strien: ‘Het probleem gaat veel verder dan een paar jaar. De kinderen die bij Roovers in de klas zitten op de basisschool, moeten ook bij mij in de klas kunnen zitten op het voortgezet onderwijs en moeten dan ook een leraar hebben. Het gaat om een hele generatie kinderen. De toekomst van ons land.'

8,5 miljard
Om de onderwijsachterstanden weg te werken besloot het kabinet 8,5 miljard euro uit te trekken. Een groot bedrag, maar niet de juiste oplossing, volgens Roovers en Van Strien. ‘Dit geeft aan hoe groot de kloof tussen hun beleving en die van Roovers en mij is. Dat geld moet in twee en een half jaar opgemaakt worden. Scholen zijn nog steeds op zoek naar personeel. Er zijn helemaal geen mensen om aan de slag te gaan van die 8,5 miljard.’ Roovers: ‘Ze geven een waterpistool om een bosbrand mee te blussen. Daarnaast is het incidenteel. Je kunt het niet gebruiken voor het werven van nieuw personeel om voor een langere tijd te behouden.’ Ook is het zo dat scholen die met een lerarentekort kampen, niet toekomen aan het vraagstuk hoe ze de aankomende twee en een half jaar dat geld gaan besteden. ‘Die zijn dagelijks enorm druk met het openhouden van de school.’

De investering van miljarden van de overheid heeft ook een andere keerzijde, vertelt Van Strien: 'Elke school is op zoek naar personeel. Als je als docent aan de slag wil en je kan kiezen tussen een goede wijk en een minder goede wijk, waar het werk zwaarder zal zijn, zul je kiezen voor een goede wijk. Want de werkdruk is daar lager. Dit is een probleem waar we al jaren over klagen.’ Zo neemt de kansenongelijkheid nog meer toe.

Nieuwe leraren
Er zijn nieuwe leraren nodig om het lerarentekort te dichten. Maar dan moet het vak iets aantrekkelijker worden gemaakt, vertelt Van Strien: ‘De druk in het onderwijs is erg hoog. Onze klassen zijn best groot vergeleken met andere landen. Wij pleiten al jaren voor kleinere klassen.’ Daarnaast is er ook sprake van een loonkloof: ‘Het salarisverschil tussen basisschoolleraren en die in het voortgezet onderwijs is groot. Mijn moeder werkt al veertig jaar op een basisschool. Als we het hebben over salaris dan geneer ik mij altijd, want ik verdien 500 euro meer dan mijn moeder die al veertig jaar voor de klas staat.'

Een duur probleem om op te lossen, maar goedkoper dan het alternatief, vertelt Roovers: 'De prijs voor het niet hebben van goed onderwijs is vele malen hoger dan die voor de investeringen die er nu gevraagd worden.'