Schrijver Francine Oomen over zelfhaat na seksueel misbruik: ‘Omdat ik het toeliet’

Trigger warning: dit artikel gaat over seksueel misbruik.

In de achtste aflevering van De Geknipte Gast komt schrijver Francine Oomen langs bij Özcan Akyol in de barbershop. Ze vertelt over het seksueel misbruik dat ze meemaakte en over intergenerationele overdracht.

Op jonge leeftijd ontdekt Francine dat ze zich heel bewust is van haar omgeving: ‘Ik was een observator en nam heel veel waar.’ Haar emotionele moeder vond al vroeg een luisterend oor in haar dochter, die later als schrijver onder meer bekend zou worden door haar Hoe overleef ik-boeken. ‘Ze klaagde tegen mij over mijn vader. Helemaal geen dingen die je tegen je dochter moet zeggen.’ In de jaren zeventig was het volgens de schrijver namelijk heel normaal om aan partnerruil te doen, iets waar haar moeder slecht mee om kon gaan. ‘Naast de buurvrouw waren er ook andere dames waar mijn vader ging logeren, maar mijn moeder zat vaak thuis met vijf kinderen (…) dan kwam ze bij mij van “pappa is weer naar die en die toe” en nare dingen over mijn vader zeggen. Als kind kom je dan in een loyaliteitsconflict.’

Het gezin Oomen valt uit elkaar. ‘Mijn moeder trouwde met de buurman, mijn vader trouwde met de buurvrouw. Echt, ik denk in dezelfde week. Wij verhuisden naar Eindhoven terwijl we in Groningen woonden. Mijn moeder, de vijf kinderen en die man.’ De nieuwe relatie van haar moeder blijkt liefdeloos en creëert een onveilige thuisbasis voor Francine. Als ze voor het eerst verliefd wordt, komt ze onbewust in een nieuwe woonsituatie: het pleeggezin van haar vriendje. Hier wordt ze jarenlang misbruikt door de pleegouders. Een complexe situatie: ‘Ze hebben mij ook gered. Ik was eigenlijk gewoon emotioneel dakloos. Ik had wel een dak boven mijn hoofd, maar ik was totaal ontredderd en zij hebben mij opgevangen (…) zij waren het eerste liefdevolle gezin dat ik meemaakte.’ Diep van binnen weet Francine dat het misbruik verkeerd is, maar als ze de daders hiermee confronteert proberen ze haar anders wijs te maken. ‘Toen zei die man: ‘’Maar Fransje, dit is liefde. Hoe kan liefde nou slecht zijn?’’ Dat is de meest fnuikende vorm van seksueel misbruik. Als er geen geweld aan te pas komt, maar als het onder de vlag van liefde vaart.’ Francine heeft hierdoor heel veel schaamte en zelfhaat ervaren: ‘Omdat ik het toeliet.’

Francines moeder heeft geen signalen van het misbruik opgepikt. Francine: ‘Je kunt bij een ander niet zien, of bij je kind, wat je bij jezelf niet kunt of wil zien.’ Na ‘al dat gegraaf naar wat ik heb gedaan’ komt Francine erachter dat bij haar moeder hetzelfde is gebeurd op dezelfde leeftijd. ‘Misschien heeft ze het onbewust wel opgemerkt (…) maar ze kon het niet zien; het was een grote blinde vlek voor haar. En dat is intergenerationele overdracht.’

Bekijk het hele interview met Francine Oomen bij de De Geknipte Gast op NPO Start.