Hoe queer-friendly is Nederland nog?

Waar we ooit voorlopers waren, lopen we nu steeds verder achterop. Het gaat niet goed met de acceptatie van de LHBTQIA+-gemeenschap in Nederland. Hoe kan dat?

‘Ik begrijp het gewoon niet helemaal. Waarom kan je er niet voor openstaan dat mensen zich ook anders kunnen voelen dan jij? Wat boeit het. Laat iedereen gewoon zichzelf zijn’, zegt Juan Visser in podcast De Marker.

Nederland is een land waarin we mensen accepteren zoals ze zijn. ’Jezelf zijn’ kan hier dus. Maar de afgelopen jaren lijkt onze samenleving te veranderen. We vallen nu zelfs buiten de top twintig op de internationale Spartacus-lijst van internationale reisbestemmingen voor de queer-gemeenschap. Ook is het geweld tegen trans personen in tien jaar tijd niet zo groot geweest en het aantal incidenten neemt nog steeds toe. Waar komt dit vandaan en hoe gaan we terug naar een open maatschappij zoals we die in Nederland kennen?

‘Queer’ is een parapluterm voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders. Ook is het een term voor alles wat tussen deze categorieën in staat. De term ‘queer’ vult eigenlijk alle gaten en voorkomt ‘hokjesdenken’. Mensen die queer zijn zetten zich af tegen de heteronorm (het feit dat we hetero als ‘normaal’ beschouwen) en genderbinariteit (het feit dat we vooral uitgaan van mannen en vrouwen, en niets ertussenin). Tegenwoordig identificeren met name jongeren zich steeds vaker als queer.

LHBTQIA+ staat voor lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender, queer, intersekse en aseksuele personen. De plus geeft aan dat de term inclusief is voor mensen die zichzelf anders noemen dan waar deze letters voor staan.

Op 1 april 2001 schrijft Nederland geschiedenis: het homohuwelijk wordt gelegaliseerd. Hiermee waren wij het allereerste land dat het homohuwelijk invoerde. Nederland staat sindsdien bekend als vooruitstrevend als het aankomt op LHBTQIA+-rechten.

Toch vallen we nu al voor het tweede jaar op rij buiten de top twintig internationale reisbestemmingen voor LHBTQIA+. Het gaat dus niet zo goed met de accepterende houding die we ooit wel leken te hebben.

• 60% van de Nederlanders heeft een positieve houding ten opzichte van genderdiversiteit (de verschillen in gender tussen mensen).
• 11% van de Nederlanders gaat liever niet om met mensen die zich niet duidelijk als man of vrouw identificeren.
• Onder jongeren ligt de acceptatie van homoseksualiteit gemiddeld lager dan onder volwassenen.

‘Veel meer mensen weten wat het (de LHBTQIA+-gemeenschap) is en dat het bestaat, alleen daardoor zijn er ook meer mensen die er een mening over vormen’, vertelt Juan. Hij maakt zelf ook deel uit van de queer-gemeenschap en vertelt geschrokken te zijn van de positie van Nederland op de lijst. Senn van Beek, voorzitter van de stichting Queertopia, denkt dat onze lage positie te wijten is aan het feit dat we alleen nog maar ‘met de stroom meegaan', in plaats van het voortouw te nemen.

De LHBTQIA+-rechten gaan dus niet achteruit, maar Nederland wordt ingehaald door andere landen die wél hun rechten blijven verbeteren. De lijst met de twintig beste internationale reisbestemmingen voor de queer-gemeenschap wordt ieder jaar gepubliceerd door de Spartacus International Gay Guide. Ze baseren hun ranking op een aantal criteria, zoals de aan- of afwezigheid van antidiscriminatiewetten en een verbod op homogenezing (een ritueel om homo’s tot hetero te 'genezen').

Op beide gebieden doet Nederland het slecht. Zo is homogenezing nog steeds niet verboden, waardoor we inmiddels zijn gezakt naar de 21e plek. Dat klinkt misschien niet zo erg, maar je moet je bedenken dat we tien jaar op rij in de top vijf hebben gestaan.

Terwijl de wetgeving stilstaat, is online alles volop in beweging. Sinds corona is de online haat richting de queer-community steeds verder toegenomen, blijkt uit onderzoek van het opinieweekblad De Groene Amsterdammer. En dat is misschien nog wel het grootste probleem.

'Complotdenken is toen ook veel groter geworden’, vult Juan aan. ‘Er is toen echt een soort community ontstaan die extreem tegen de LHBTQIA+-community is.’ Transgender Netwerk Nederland is de nationale belangenorganisatie voor trans personen en hun naasten. Zij hebben de afgelopen jaren 20% meer meldingen gekregen van discriminatie naar trans personen. De online haat is dus overgeslagen naar onze maatschappij lijkt het wel.

Wat we wel zien is dat er over de jaren heen steeds meer representatie van queer personen is in de media. Dit roept vaak commentaar op zoals: het wordt door m’n strot geduwd.

Juan reageert daarop. ‘Er is inderdaad steeds meer representatie in de media van de queer-gemeenschap. Mensen vatten dat nu vaak op als “door de strot geduwd”, terwijl het er gewoon is’, aldus Juan.

Helaas kunnen wij zelf niet zomaar een wet veranderen. Een hogere positie op de lijst voor internationale reisbestemmingen voor de LHBTQIA+-gemeenschap behalen wordt dus lastig. Maar wat kunnen we dan wel doen? ‘Ons blijven uitspreken voor de queer-community. En met "wij" bedoel ik ook mensen die niet tot de queer-gemeenschap behoren. Blijf in gesprek gaan met queer mensen en organisaties en sta open voor andere meningen en mensen’, zegt Juan. Want wat maakt het jou nou uit hoe een ander zichzelf ziet? Of op wie iemand verliefd is? Interesseer je, maar laat een ander in zijn waarde. Dat is misschien wel fijn, toch?