Hoe is de situatie met vluchtelingen in Griekenland?
Een vrouw komt aan op Lesbos, oktober 2019
© ANP
Na de Turkijedeal kwamen minder vluchtelingen naar Nederland. Maar in Griekse kampen is de situatie héél schrijnend geworden.
Ingeborg Beugel is correspondent in Athene, een stad die honderden kilometers van Lesbos ligt, het eiland waar in oktober 2015 negentienduizend vluchtelingen per jaar aankwamen. Maar Europa maakte een deal met Turkije – dat land sprak af vluchtelingen aan de grens op te vangen en van daaruit de legale vluchtelingen door te laten.
Maar nu heeft Erdogan gedaan waar hij al lange tijd mee dreigde: de grenzen open zetten. Wat opnieuw een enorme toestroom van vluchtelingen naar Griekenland betekent. Een land dat overloopt door de vluchtelingenproblematiek. Opvangkampen zitten overvol. In kamp Moria, waar plek is voor zo’n drieduizend mensen, zitten nu ruim tweeëntwintigduizend vluchtelingen. Daarom zijn de bewoners van Lesbos vorige week begonnen met grote protesten. Ze eisen dat de vluchtelingen, die in sommige gevallen al vanaf 2015 in barre omstandigheden op het eiland bivakkeren, eerst naar het vasteland gaan, alvorens er kan worden gesproken over nieuwkomers.
Maar niet alleen op eiland als Lesbos en Gyros worden overspoeld, ook bij de Turkse Grens, net boven Thessaloniki is het probleem enorm. Daar heeft Erdogan duizenden mensen de grens overgelaten naar Griekenland. Maar de Grieken houden die mensen tegen. Er zitten nu dus duizenden vrouwen en kinderen vast tussen twee legers’, aldus Beugel. ‘In niemandsland, zonder enige hulp', zegt Ingeborg Beugel begin maart in De Nieuws BV.
Soms komen op één dag zeshonderd vluchtelingen Griekenland binnen. En nu zitten ze vast op de eilanden waar ze aankomen, want ze moeten daar de asielprocedure door. ‘Die Turkijedeal uit 2016 heeft nooit gewerkt’, zegt Beugel in De Nieuws BV. ‘Er zijn nooit minder vluchtelingen gekomen. Het heeft wel iets anders veroorzaakt: juist de kampen op de eilanden zijn gaan uitpuilen. Want als vluchtelingen eenmaal op die eilanden aankomen, moeten ze dáár in een kamp. Dan mogen ze niet meer op het vasteland. Dat loopt nu volstrekt de spuigaten uit, het is niet meer te doen. Er zitten zesduizend mensen op Samos, terwijl er plek is voor zeshonderd. Er is geen stromend water, er zijn geen wc’s. Mensen poepen op een terrein, tussen stokken waar wat doeken zijn gespannen. Ze poepen letterlijk tussen de stront, de urine loopt tussen de kartonnen dozen door.’
Dus wat doen de vluchtelingen? Die gaan door, bijvoorbeeld naar Athene. Beugel: ‘Steeds meer vluchtelingen kunnen de horroromstandigheden in de Griekse gruwelkampen gewoon niet meer aan. Ze breken uit en verkiezen een leven als dakloze op straat of in een leegstaand pand – dan maar zonder dagelijks eten uit plastic doosjes, zonder barakken, zonder plastic waterflessen. Ik woon in een buurt in Athene waar heel veel van die leegstaande panden zijn. Er komen iedere dag nieuwe vluchtelingen bij.
Ontwikkelingssamenwerking
Kamerlid Joël Voordewind (ChristenUnie) volgt het gesprek met Beugel. ‘Een organisatie als Movement on the Ground is bereid om meer te doen, maar ze worden tegengehouden door de Griekse overheid, of ze hebben simpelweg de financiën niet’, zegt hij. ‘Dit moet Europees aangepakt worden, Nederland kan er ook niet heel veel aan doen. Sterker nog: de gelden die we voor ontwikkelingssamenwerking hebben, zijn bedoeld voor ontwikkelingslanden. Het kan niet makkelijk worden vrijgespeeld voor Europa.’
Er ligt een verzoek bij de minister om te kijken of uit het ontwikkelingsgeld toch projecten in Griekenland kunnen worden gefinancierd. ‘Met name Movement on the Ground, van Johnny de Mol, doet ontzettend goed werk. Ze proberen de humanitaire omstandigheden te verbeteren. Met een paar ton kunnen ze ontzettend goed werk doen.’
Asielprocedure
Movement on the Ground-oprichter Adil Izemrane vertelde vorig jaar in Pauw wat Beugel ook analyseert. ‘Toen de EU-Turkijedeal inging, kwamen er minder bootjes en dacht iedereen dat het voorbij was. Wij realiseerden ons dat mensen door die deal vast kwamen te zitten op het eiland. Omdat ze nog een asielprocedure op het eiland moesten doorlopen.’ Izemrane vertelde toen ook dat ‘er al maanden bijna elke dag bootjes aankomen’.
Met de groei van het aantal vluchtelingen in Griekenland lijkt het antisemitisme er toe te nemen. 'Op Lesbos en Gyros zijn er kleine groepen extreemrechtse neonazisten', aldus Beugel. 'En die kunnen op dit moment vrij straffeloos met veel geweld hun gang gaan. Krankzinnige Hollywood-filmachtige toestanden; gemaskerde mannen met speedbootjes de zee op die overvolle dinghies met krijsende vrouwen en kinderen aanvallen en motoren verwoesten, waarna de mannen met handen in de ijskoude zee naar wal moeten roeien. Daar staan vervolgens extremisten hen op te wachten en bekogelen hen met stenen, zodat ze niet aan wal kunnen klimmen.’ En niet alleen de vluchtelingen lijden onder deze extreemrechtste groep, ook journalisten en de directrice van de VN-vluchtelingenorganisatie op het eiland zijn bedreigd. Gelijktijdig worden door de politie juist de slachtoffers en niet de daders gearresteerd. Nou gaat niet iedereen zo ver als deze groep extremen, toch zijn ook andere eilandbewoners moe van de stroom aan vluchtelingen. Beugel: ‘Griekenland is in zijn eentje overgelaten met dit giga EU-probleem.’
Afspraken
Ingeborg Beugel is het geloof in de politiek inmiddels helemaal kwijt rond dit vraagstuk. ‘Klaas Dijkhoff heeft in september 2015 getekend voor opname van 8712 vluchtelingen; dat had in september 2017 gebeurd moeten zijn. We zijn inmiddels wéér twee jaar verder, en Nederland heeft inmiddels niet meer dan 1755 vluchtelingen hier naartoe gehaald. Wat kan Nederland doen? Nou, de afspraken nakomen. Het loopt weer helemaal mis.’
Wat moet er gebeuren? Beugel: ‘Al die vrijwilligers doen het werk dat de politici verdommen. Het is zelfs zo erg, dat je bijna denkt: nou misschien moeten die vrijwilligers eens ophouden. Want dan ontploft de boel werkelijk. Misschien komen de politici dan eens in actie.’
Medeplichtig
Beugel: ‘Griekenland, Italië en Spanje zijn de grenzen van Europa. Het is niet een Grieks, Italiaans of Spaans probleem. Maar dat wordt het wel gemaakt.' Rutte noemde het eerder geografisch pech hebben. 'De enige landen die hun beloftes uit 2015 zijn nagekomen, zijn Finland en Malta. Alle anderen hebben het laten afweten, met Hongarije natuurlijk helemaal bovenaan de lijst, als het land dat helemaal niemand opneemt. En Nederland zegt steeds: nou, als andere landen niets doen, dan doen wij dat ook niet. Dat is net zoiets als staan kijken naar mensen die verdrinken. En dat je dan om je heen kijkt en denkt: wie springt er in het water? Niemand? Nou, dan spring ik ook niet. Wij zijn medeplichtig aan de ramp die daar nu gebeurt.’
Stichting ‘We gaan ze halen’ heeft zich jarenlang ingezet voor een eerlijke oplossing van het vluchtelingenprobleem. Rikko Voorberg in De Nieuws BV: ‘Wij roepen Nederland, en andere Europese lidstaten, op om gewoon hun verantwoordelijkheid te nemen. Om te doen wat ze afgesproken hebben. Maar het gaat hem niet meer worden. Nederland en de andere lidstaten gaan het niet doen en laten het over aan Griekenland.’ Daarom heft de organisatie zichzelf op. Voorberg maakt een treffende vergelijking. ‘We gaan met deze mensen om alsof het het Coronavirus is. (…) We laten het daar liggen en we hopen dat Griekenland een soort gesloten inrichting wordt voor mensen die we beschouwen als een virus en dat kan echt niet.’
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je snel en gratis aan voor de BNNVARA nieuwsbrief!
Meer over dit onderwerp
