Kinderen uit vluchtelingenkampen komen Nederland niet in. Hoe zit dat?!

Vijfduizend alleenreizende kinderen werden de afgelopen weken gepoogd vanuit Griekse vluchtelingenkampen naar Europa te laten reizen. De situatie in de kampen was te gevaarlijk voor hen en de kans op een corona-besmettingshaard te groot. Maar Nederland, en veel andere landen, doen niet mee. 

De situatie in de Griekse vluchtelingenkampen is onder de coronacrisis geworden tot een hel, zo beschrijft correspondent Ingeborg Beugel. ‘Vooral kamp Moria op Lesbos. In december waren daar maar liefst 22.500 mensen in het kamp, op een plek waar plaats is voor bijna 3000 mensen.’ Op zo’n plek is het wachten op een catastrofale uitbraak. Mensen zitten dicht op elkaar en de hygiëne is zo ontzettend slecht. ‘Je moet al een uur in de rij staan om naar de wc te gaan of je handen te wassen.’ En daarmee zijn de mensen ook enorm vatbaar. ‘Dankzij corona is er dan eindelijk mondjesmaat een begin gemaakt aan de evacuatie van de meest kwetsbare vluchtelingen uit die kampen naar het vasteland’, aldus Beugel. Maar een groep zit daar niet bij: de alleenreizende kinderen. Een groep die enorm kwetsbaar is voor seksuele uitbuiting en geweld.

Opvang bieden
De afgelopen weken werd er uit veel verschillende hoeken een oproep gedaan aan het kabinet om vijfhonderd alleenstaande vluchtelingenkinderen op te vangen. De vraag kwam vanuit verschillende partijen in de Tweede Kamer, bijvoorbeeld van ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind. Hij diende een motie in voor de herplaatsing van de vluchtelingenkinderen in Moria. Deze vond steun in de Tweede Kamer. ‘Dit zijn alleenreizende kinderen, die extra veel risico lopen. Daarom vragen wij om als Nederland meer aan te dringen bij Griekenland om deze kinderen daar weg te halen en op zijn minst naar het vasteland te brengen.’ Maar ook zesenvijftig gemeenten en een heleboel vluchtelingenorganisaties lieten van zich horen. Al deze gemeenten gaven aan bereid te zijn deze kinderen opvang te bieden, maar er werd niet naar hen geluisterd. Het hoge woord is eruit: Nederland gaat geen vluchtelingenkinderen opvangen. In plaats daarvan biedt ons land financiële steun aan Griekenland, om daar opvang te realiseren.

Andere EU-lidstaten zijn wel bereid deze alleenstaande kinderen op te vangen. Dan gaat het om Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Finland, Portugal, Ierland, Kroatië, Bulgarije, Litouwen en Noorwegen. ‘Nederland schittert door afwezigheid’, aldus Beugel.

Schijnoplossing
‘Een grote teleurstelling’, noemt Abdeluheb Choho, directeur van Vluchtelingenwerk, het. ‘Een schijnoplossing voor een werkelijk probleem. Deze kinderen zitten in acute nood en dan wordt er een oplossing gepresenteerd die al jaren de ‘oplossing’ is van Nederland: wij zijn niet solidair met Europa, we kopen onze verantwoordelijkheden af, en we laten de kinderen in deze situatie zitten waar ze zitten.’ Dat afkopen is Nederland van plan te doen met zo’n drie tot vier miljoen euro, geld dat bedoeld is om in Griekenland zogeheten voogdij-instellingen te realiseren om de kinderen op te vangen. Over een periode van drie jaar zouden er met die procedure vijfhonderd kinderen geholpen kunnen worden. Maar dat is bij lange na niet genoeg, aldus Choho.

Voogdijsysteem
Er zijn namelijk vijfduizend alleenstaande kinderen die nú hulp nodig hebben. De Griekse overheid is bereid zelf vijfentwintighonderd kinderen op te nemen. Ze doen daarnaast een beroep op de andere Europese landen om de andere helft van de groep op te nemen. Het opvangen van de kinderen in Griekenland zelf zou moeten gebeuren aan de hand van een voogdijsysteem, een systeem dat op dit moment nog niet bestaat in het land. ‘Het opzetten van dat systeem gaat nog heel lang duren en als het dan al zover is, dan is dat een goede oplossing voor de vijfentwintighonderd kinderen die Griekenland al opneemt, maar geen antwoord voor die andere vijfentwintighonderd kinderen waar nou juist die Europese solidariteit voor wordt gevraagd en waarbij Nederland dus niet thuis geeft’, aldus Choho.

Hoewel hij het opzetten van een opvangsysteem in Griekenland een goed idee vindt, ontslaat dat Nederland niet van haar verantwoordelijkheid. ‘Nederland moet solidair zijn met Griekenland en in ieder geval een deel van de kinderen opnemen.’

Ingeborg Beugel noemt het beschamend dat Nederland het zo laat afweten. ‘Dat Nederland dit stelt als alternatief voor het idee vijfhonderd kinderen op te nemen waartoe gemeenten bereid zijn. En dat blijft niet uit te leggen.’

Verantwoordelijkheid nemen
En dit is niet de eerste keer dat Nederland het laat afweten als het gaat om de verdeling van vluchtelingen. De kinderen hadden namelijk al veel eerder uit het kamp weg gemoeten, volgens Beugel. ‘Veertig procent van de mensen in dat kamp is kind. Die kinderen hadden al veel eerder weg gemoeten. De Griekse regering heeft al op 19 oktober vorig jaar een noodoproep gedaan, maar daar heeft geen enkel EU-land gehoor aan gegeven. (…) Griekenland is het afvoerputje van de EU. Iedereen weet dat we de vluchtelingen moeten verdelen, maar ze worden gedumpt en aan hun lot overgelaten in Griekenland.’

Voor de coronacrisis lukte het de EU-lidstaten al niet om tot een goede verdeelsleutel te komen en ook nu blijkt dat lastig. Maar we hebben niet volledig stilgezeten, volgens Voordewind: ‘We hebben er wel vijfendertigduizend vluchtelingen vandaan gehaald, uit Griekenland en Italië. En die hebben we herverdeeld over Europa. Daarbij heeft Europa ook 2,6 miljard euro steun gegeven aan Griekenland. Dus het is niet alsof er niks gebeurt. Maar ik ben het ermee eens dat de nood nu nog groter is. Want als je er mensen weghaalt, dan komen er weer nieuwe mensen voor terug. (…) Dus we moeten naar een structurelere oplossing.’ En dat betekent: opnieuw met Turkije om de tafel, en met alle EU-lidstaten.

Structurele oplossing
Eurocommissaris Ylva Johansson werkt aan een plan voor een structurele oplossing voor heel Europa. ‘Want we moeten gezamenlijk dit plan aanpakken’, aldus Voordewind. ‘Misschien kan dit project wel leiden tot een Europese pilot van hoe we het uiteindelijk moeten gaan doen in Europa. Namelijk: gezamenlijke opvang aan de buitengrenzen, gezamenlijke selectie door de immigratiediensten; dat is een Europese verantwoordelijkheid en niet de verantwoordelijkheid van Italië en Griekenland, en dan een verdeling over Europa. En als deze mensen uitgeprocedeerd zijn moeten we een gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen om deze mensen terug te sturen. Nu doet elk land dat op zijn eigen houtje, en dat werkt niet.’