Hoe ga je als agent om met racisme?

Op 19-jarige leeftijd besloot Mounir Hajjaj (bekend van Dienders) politieagent te worden. Een sterk rechtvaardigheidsgevoel dreef hem tot deze keuze. Ondertussen werkt hij alweer 12,5 jaar bij de politie en geeft hij les op de politieacademie.

Dat rechtvaardigheidsgevoel dat hem dit carrièrepad op dreef is iets wat hij jarenlang opkropte. ‘Bij de politie is dat tot uiting gekomen’, vertelt Mounir Hajjaj in De Nieuws BV. Dat gevoel komt bij zijn moeder vandaan. ‘Als klein jongetje heb ik best wat dingen meegemaakt bij mijn ouders als het gaat om racisme, discriminatie en het onrechtvaardigheidsgevoel.’ Hij noemt als voorbeeld een voorval waarbij zijn moeder onderweg naar haar werk werd bespuugd, uitgescholden en van achteren is getrapt. ‘Dat is heel naar. Dat heeft bij mij wel een bepaald gevoel achtergelaten; dat ik niet wil dat mensen dat, in welke hoedanigheid dan ook, ooit meemaken. Dat gun je niemand.’

Rechtvaardigheid
Bij de politie kan hij dat gevoel omzetten in actie. ‘Hoe klein je invloed ook is, je kan het verschil maken. Ook voor andere mensen.’ Maar juist daar bij de politie wordt Mounir ook veelvuldig geconfronteerd met dat racisme. Hij kan zich nog een moment vlak na de aanslag op Charlie Hebdo herinneren. ‘Ik liep door de supermarkt en werd daar door iemand aangesproken. Hij zei dat hij het niet zo fijn vond als mijn soort met een vuurwapen door de supermarkt liep. Ik heb altijd wel mijn woordje klaar, maar op dat soort momenten…’

Verbinding
Toch probeert Mounir altijd een open gesprek te voeren met de mensen die hem op deze manier benaderen. ‘Ik ga liever de verbinding aan. Ik vind het veel interessanter om dat gesprek aan te gaan, dan om er met de botte bijl en de harde hand in te gaan. We moeten wel met elkaar in gesprek blijven.’

Verstommen
Wel blijft Mounir erop bedacht dat dit een deel van de werkelijkheid is. Hij is zich bewust van de kleine wereld waarin hij tijdens zijn werk verkeert, een wereld waar hij veel in aanraking komt met racisme. ‘Je moet niet gaan verstommen’, zegt hij in De Nieuws BV, ‘het is mijn kleine wereld waar ik in leef, het is niet dé wereld. Je beeld verandert wel. Dus je moet oppassen dat je niet verstomt.’ Gelukkig lukt het Mounir om hier goed op bedacht te blijven, maar in zijn werkomgeving ziet hij dit wel vaak gebeuren. ‘Je ziet wel dat bepaalde collega’s erin verharden.' Daarom probeert Mounir, die ook lesgeeft aan de politieacademie, deze les mee te geven aan jonge agenten.

Racisme
Dat doet hij door voorbeelden uit de praktijk te geven. Zo zagen we ook in Dienders, waar Mounir te zien was als mentor van de eerstejaars politieagenten in opleiding. Hij vertelt zijn leerlingen over zijn eigen ervaringen, om ze voor te bereiden op dergelijke situaties. Hij confronteert ze met een voorbeeld uit de praktijk. ‘We zijn er voor de burger, toch?’, vraagt hij. ‘Als ik bij een melding van geluidsoverlast kom, met mijn Nederlandse collega, en de deur gaat open. Die vent kijkt mij aan en hij kijkt mijn Nederlandse collega aan. Hij zegt: "Jij komt er wel in. Jij niet. Ik wil geen Marokkanen in mijn huis."’ Een van de leerlingen, de Turks-Nederlandse Harun, vindt dit moeilijk te verkroppen. ‘Dat kan toch niet?’, vraagt hij. ‘Ik bedoel... bij mij voelt dat... dat is toch racisme?’ Mounir: ‘Dat klopt. Maar het is zijn huis. Dat mag hij vinden. Het is zijn recht, zijn huis. Ik vind het persoonlijk ook niet chic. Maar hij heeft mij nodig en niet andersom.’

Mounir vertelt zijn leerlingen dat hij en zijn collega tijdens dit voorval besloten weg te gaan. Maar hij zegt dat het belangrijk is om op zo’n moment goed na te denken. Heeft iemand bijvoorbeeld belangrijke informatie in een opsporingsonderzoek, dan moet je de overweging maken wat belangrijker is. ‘Dan is die informatie belangrijker dan mijn ego. Zo simpel is het.’

Comfortabel 
Maar dat verschilt per situatie. Daarom probeert Mounir zijn leerlingen bij te brengen om ‘uit hun coconnetje te stappen’ en de situatie vanuit een breder perspectief te bekijken. ‘Los van goed of fout. Je moet je mening kunnen en durven parkeren. En dat is soms heel lastig in dit werk.’ Het belangrijkste aspect in het werk een agent is volgens Mounir dat zij zich ten alle tijden comfortabel voelen in een oncomfortabele situatie. ‘Werkgerelateerd kunnen we die vertaalslag prima maken, daar worden ze voor opgeleid. Maar we moeten ook zorgen dat ze comfortabel blijven met hun eigen ongemak.’ Daarom probeert Mounir ze die prikkels al in de opleidingstijd te geven, om de jonge agenten te laten ervaren hoe zij daarmee omgaan. ‘Ga eerst maar jezelf leren kennen.’ Comfortabel worden met het eigen ongemak; dat is de belangrijkste boodschap die Mounir mee wil geven.