Straffen geëist tegen bedreigers Gargard. Waarom is de petitie toch nog nodig?

Tegen de bedreigers van journalist Clarice Gargard zijn taakstraffen en geldboetes geëist. Intussen tekenen steeds meer mensen de petitie voor een eerlijk proces bij deze zaak. Hoe zit dat?

Geldboetes van 350 tot 500 euro, taakstraffen tussen de 30 en 60 uur. Die straffen zijn geëist tegen 25 bedreigers van Clarice Gargard. De journalist had in 2017 een anti-zwartepiet-demonstratie gestreamd; duizenden haatberichten verschenen eronder. De opstellers van de 25 ergste reacties (racisme, doodsbedreigingen) moesten voorkomen, want Gargard deed aangifte.

Petitie
Maar van een eerlijk proces is geen sprake, als je het de ondertekenaars van de petitie vraagt. Dit heeft te maken met het besluit van het Openbaar Ministerie (OM) om de officier van justitie Jacobien Vreekamp, die al twee jaar betrokken is bij dit proces, plots van de zaak te halen. Tien minuten voordat de eerste zitting begint wordt duidelijk dat Vreekamp niet aanwezig zal zijn; een besluit van het OM naar aanleiding van de reacties op een artikel van de Telegraaf. Dat artikel spreekt van een mogelijke ‘schijn van belangenverstrengeling’, vertelt Saskia Belleman, rechtbankverslaggever van de Telegraaf, in De Vooravond. Oftewel, het trekt de objectiviteit van de officier van justitie in twijfel. 

Een onafhankelijke groep steunbetuigers van Clarice Gargard vindt dat het OM zwicht voor een extreemrechts gemotiveerde campagne en pleit, in de vorm van een petitie, voor een eerlijk proces voor Gargard.

Wat is er precies gebeurd? Het platform Lilith (waar Gargard hoofdredacteur is) geeft uitleg:

‘De afgelopen week is er binnen media veel te doen geweest rondom de officier van justitie wier handtekening staat onder het voorwaardelijk sepot in de zaak tegen Akwasi. Deze officier van justitie was in het verleden bestuursvoorzitter van het Meldpunt Discriminatie. Gelijktijdig met haar nam ook anti-racisme activist Mitchell Esajas, bekend van onder meer KOZP, zitting in het bestuur. Na berichtgeving hierover van anonieme en extreemrechtse Twittertrollen, besloten media dat bericht over te nemen, insinuerende dat mevrouw Vreekamp bevooroordeeld zou zijn in de zaak tegen Akwasi, omdat zij tegen discriminatie is.’

‘Toevalligerwijze behandelde deze officier van justitie ook de zaak waarin Clarice Gargard benadeeld is. Hoewel de zaken niks met elkaar te maken hebben, werd mevrouw Vreekamp op zondagavond – na twee jaar aan deze rechtszaak te hebben gewerkt – van de zaak gehaald.’

Reactie van het OM
Hiermee verschuift de aandacht voor een relevante zaak (lees: het vervolgen van mensen die online racistische haatreacties plaatsen komt niet vaak voor), naar de discussie of de desbetreffende officier wel of niet onpartijdig is.

Paniekvoetbal, noemt hoogleraar, en tevens ondertekenaar van de petitie, Tom Zwart, de reactie van het OM in De Nieuws BV. ‘Ook had het niets met deze zaak te maken’, voegt hij eraan toe. Bovendien is dit besluit ook tegenstrijdig met wat het OM zegt te vinden van nevenactiviteiten van haar medewerkers, volgens Zwart. ‘Het OM bevestigt het belang van maatschappelijke betrokkenheid van zijn medewerkers, maar haalt officier van justitie Vreekamp van een zaak’, schrijft de verontwaardigde hoogleraar op Twitter.

Geschonden vertrouwen
Hoewel het volgens Zwart praktisch niet meer mogelijk is om Vreekamp terug te krijgen in de inmiddels afgeronde zaak, hopen de ondertekenaars dat het OM een stap in de richting van slachtoffers van racisme en discriminatie zet en het geschonden vertrouwen herstelt.

De ondertekenaars vragen het OM voortaan zorgvuldig en weloverwogen te werk te gaan in discriminatiezaken. Zo’n beslissing van het OM is namelijk heel kwalijk, vindt Zwart. ‘Als Openbaar Ministerie heb je de plicht om juist in dit soort zaken, waar je opkomt tegen racisme en discriminatie, de gemeenschap te laten zien dat je het serieus neemt. Dat doe je niet door de officier van justitie, 10 minuten voor het proces begint, van de zaak te halen’, vertelt hij. 

Gelijke behandeling
Ook wijzen de ondertekenaars van de petitie het OM op de ‘inachtneming van de rechten en belangen van de slachtoffers’. Dat is ook waar studente Lacy, een van de ondertekenaars, voor pleit. ‘We gaan ervan uit dat het niet zover komt, maar mocht ik voor zoiets naar de rechter moeten stappen, hoop ik dat we een rechtssysteem kennen dat mij steunt. Een systeem dat gevoelig is voor het feit dat kleur nog zo’n grote rol speelt in de samenleving’, vertelt ze in De Nieuws BV. Anti-racisme is immers geen politiek statement, vindt Lacy. ‘Het staat voor mensenrechten; voor de gelijke behandeling van mensen, ongeacht welke huidskleur je hebt.’ 

Wanneer die grondrechten worden geschonden, faalt het OM bij de ondersteuning van slachtoffers, volgens Zwart: ‘Het recht schiet vaak heel erg tekort als het gaat om het beschermen van slachtoffers van racisme. De manier waarop het OM haar werk doet, moet veel multicultureler en sensitiever worden.’

Creëren van een veilige omgeving
De ondertekenaars vinden het extra belangrijk dat, in de strijd tegen discriminatie, het OM van haar fouten leert. Daarom hopen ze dat de petitie bijdraagt aan het creëren van een veilige omgeving.  ‘Je kunt je voorstellen dat als je twee jaar samenwerkt aan een zaak, dat het een band schept’, legt Zwart uit over de desbetreffende zaak. ‘En die is nodig’, voegt hij eraan toe. ‘Het komt namelijk vaker voor dat het OM een steek laat vallen en veel vertrouwen verliest, dat juist met moeite is opgebouwd.’ Met dergelijke acties zendt het OM een verkeerd signaal uit naar Nederlanders van kleur, vindt hoogleraar Zwart. 

De steun voor de open brief komt uit de brede laag van de samenleving en dat biedt hoop, volgens Zwart. ‘Maar’, voegt Lacy instemmend toe, ‘er zijn generaties voor mij geweest die dit gesprek hebben gevoerd en toch zitten we hier nog steeds.’ Het vertrouwen kan nog hersteld worden, vertelt ze, maar dan moet het OM echt actie ondernemen. 

De rechter doet 2 november uitspraak over de straffen die zijn geëist tegen 25 bedreigers van Clarice Gargard.