Het onderwijsprobleem in de praktijk. Hoe gaat het met Meester Niels?

Na jarenlang aanhoudende problemen en meerdere stakingen kwam de regering eind vorige jaar over de brug met 460 miljoen euro voor het basisonderwijs. Maar daar zijn de leraren niet over te spreken. Dit lost de problemen namelijk niet op. Een zoethoudertje noemt Meester Niels het.

Niels is meester op een school in Amsterdam waar hij lesgeeft in de onderbouw. Een half jaar geleden spraken we met hem over de situatie waarin zijn werkgebied zich bevindt en wat hij daar op dagelijkse basis van merkt. Nu vragen we hem opnieuw hoe het ervoor staat.

Hoe is het er nu mee?

Na de eerste staking hebben we vanuit de regering een lastenverlichting gekregen. Dat was wel een vooruitgang. Dan voel je je als school vrij om dat te kunnen besteden. Wij hebben dat geld gebruikt om de ICT te verbeteren. Ook hebben we van dat geld een conciërge kunnen aannemen. Maar ik vraag me af of dat van dat geld zou moeten. In principe hadden we daar al recht op moeten hebben. Maar ik ben blij met de komst van de conciërge, want nu kan hij de telefoon opnemen bijvoorbeeld. Tot die tijd stond de telefoon altijd bij mij in de klas. Dan kreeg ik weleens een boze vraag waarom ik de telefoon niet opnam. Tja, ik ben ook gewoon aan het lesgeven.

Is de werkdruk al minder?

Bij mij is de werkdruk in de klas op dit moment niet zo hoog als bij andere docenten. Omdat ik lesgeef op een school in Amsterdam merk ik dat ik de laatste tijd steeds meer leegloop heb. Mensen met kinderen gaan de stad uit. Ze kunnen het gewoonweg niet meer betalen. Maar de druk in het team is wel hoog. Het lerarentekort is heel erg zichtbaar bij ons. We hebben alleen dit jaar al drie keer een klas naar huis moeten sturen omdat er geen leraar was. We proberen dat zo veel mogelijk op te lossen, maar invallers zijn voor ons niet te betalen en een stagiair of de conciërge voor de klas kan voor een keer, maar dat moet geen gewoonte worden. Dat wil je niet voor de kinderen. En voor de conciërge ook niet. Zij is niet opgeleid om voor de klas te staan en komt dan zelf ook weer in de problemen met haar taken.

Merk je dat kinderen lijden onder het lerarentekort?

Het tekort is iets van de laatste vier à vijf jaar. Je kan pas echt statistisch onderbouwen of ze iets tekort zijn gekomen als de kinderen die dit al die jaren op school hebben meegemaakt de Cito-toets afleggen. Maar het lijkt me wel. Ze krijgen niet het onderwijs waar ze recht op hebben. Ze hebben veel verschillende leerkrachten of soms helemaal geen leerkracht. Kinderen die over het algemeen goed presteren zullen er misschien niet zoveel last van hebben. Maar kinderen die extra aandacht nodig hebben, hebben daar wel hinder van.

Wordt het werk dat je doet goed op waarde geschat?

Nee. De uitspraken die worden gedaan door de regering bevestigen bij mij het beeld dat de regering niet aan de kant van de leerkrachten staat. De uitspraak van Sander Dekker bijvoorbeeld, dat het voortgezet onderwijs zwaarder werk is dan het basisonderwijs, daarmee bagatelliseer je het hele probleem.

Voel je je gewaardeerd als leraar?

Door mijn naaste omgeving wel. Ouders zijn heel begripvol. Voornamelijk de waardering van hogerop mis ik. En dan vooral op politiek gebied. Ook op bestuurlijk niveau is het soms lastig, maar ik begrijp dat zij een soort tussenlaag zijn. Zij moeten twee kanten op kijken.

Weten de vakbonden goed genoeg wat er speelt?

Ik las afgelopen vrijdag een interview met Liesbeth Verheggen van de PAO, waarin ze vertelde dat ze hun fiat moesten geven omdat ze anders niet meer welkom waren. Dat vond ik een hele rare situatie. Dan heb je als vakbond zo’n slechte onderhandelingspositie. Dan heb je eigenlijk geen keus.

Die 460 miljoen euro. Waarom is dat niet genoeg?

Ik heb ooit gekscherend gezegd dat ik pas tevreden ben als we 460 miljoen per persoon erbij krijgen. Dat is natuurlijk onzin, maar dit bedrag is echt een zoethoudertje. Een soort eenmalige uitkering met als boodschap: "Hier heb je geld en dan willen we jullie de komende jaren even niet meer horen." Ik ben natuurlijk geen leraar geworden voor het geld, maar ook ik moet rondkomen. In Amsterdam waar ik woon, kan ik met mijn salaris alleen in aanmerking komen voor het kopen van een parkeerplaats. Ik ging laatst naar de bank voor een adviesgesprek. Ik stond binnen tien minuten weer buiten. Ze konden niks voor me doen.

Denk je dat een hoger salaris ook de oplossing is voor het lerarentekort?

Ja, als je het voor leerkrachten aantrekkelijker wil maken dan moet dat salaris omhoog. En ook zoiets als de gemeente Amsterdam doet met voorrangsregelingen voor huizen, moet in elke grote stad gelden. Je moet zorgen dat leerkrachten in de stad waar ze lesgeven kunnen blijven wonen. Iedereen vindt leerkrachten belangrijk voor de samenleving. Dus er moet water bij de wijn. En wij doen dat. Wij werken al extra in het weekend en in de avonden. Leraren zijn gedreven door de liefde voor het vak. Maar je kan niet alleen op goodwill teren.

Die goodwill zou nog weleens een groot onderdeel van het probleem kunnen zijn. Denk je niet?

Jazeker. We zijn op ethiek te pakken, dat is het probleem. Wij laten de kinderen niet in de steek en dat weet de regering ook. Daarom was ik ook verbaasd dat zoveel scholen er toch voor hebben gekozen vandaag te gaan staken. Daarmee maken we echt een statement: wij accepteren dit niet. Gelukkig hebben we veel steun van de ouders. Die staan achter ons. Ik denk dat dat heel belangrijk is, want ik voel me bezwaard als ik zeg dat ik een dag geen lesgeef.

Wat hoop je dat er na vandaag gebeurt?

Volgens mij moeten er drie dingen gebeuren: de pabo’s moeten beter, de salarissen moeten omhoog en er moet een pr-campagne worden gestart. Mensen moeten weten dat je een goed basisonderwijs nodig hebt voor een goed werkende samenleving. Ook Bill Gates en Elon Musk zijn in de kleuterklas begonnen. Het belangrijkste daarvoor is dat het gat gedicht wordt. Dat er meer begrip komt. Dat de politiek weet wat er in de klas gebeurt en andersom. Ik zou Sander Dekker best eens voor een klas met 35 kleuters willen zien. "Valt niet mee he?", zou ik dan zeggen. Het grijze gebied moet worden ingekleurd. Voornamelijk in de landelijke politiek.

Ja. Ik weet dat er uiteindelijk een punt komt waarop de regering de ogen niet meer kan sluiten voor het probleem. En dat punt komt steeds dichterbij. Ik ben dus positief, maar ik maak me wel zorgen. Want dat punt kan over twee jaar zijn, maar het kan ook nog tien jaar duren. En dan wordt het steeds lastiger om dat gat te dichten en om nog mensen bereid te vinden om in het onderwijs te werken.