Briana heeft een angststoornis: ‘Ik heb constant een ondertoon in mijn hoofd’

Een angststoornis is de meest voorkomende psychische aandoening: één op de zeven volwassenen kampt ermee. Zo ook Briana, die hierover vertelt in De Nieuws BV. ‘Mijn hoofd ziet mij als een belemmering voor mijn hele omgeving.’

In 2016 wordt vastgesteld dat Briana een sociale angststoornis heeft. Ze heeft een negatief zelfbeeld en piekert veel. ‘Het is een constante, sudderende ondertoon in je hoofd’, legt ze uit. Daardoor gaat ze weinig interactie met anderen aan, omdat ze telkens bezig is met hoe ze zich naar anderen uit en bang is om fouten te maken. ‘Je wil gewoon echt perfect zijn. Dat is best zwaar en heel vermoeiend.’

‘Mensen met een angststoornis zijn bang voor iets specifieks’, vertelt Neeltje Batelaan in De Nieuws BV. Ze is psychiater en hoogleraar aan het Amsterdam UMC. ‘Ze zijn bang voor een ramp, waarvan ze denken dat die in een bepaalde situatie gaat optreden. Ze overschatten die kans en de ernst van de ramp. Zelfs zoveel dat ze hun leven daarop gaan aanpassen. Tegelijkertijd weten ze ook heel goed dat die angst eigenlijk niet nodig is.’

Briana weet dus dat het onrealistisch is dat ze door anderen wordt afgewezen zodra ze iets geks zegt. Maar ‘juist dat dubbele – bang zijn, maar weten dat het niet nodig is – zorgt voor heel veel schaamte’, aldus Batelaan. ‘Mensen praten er dan niet over.’

In Batelaans uitleg gaat het om een gegeneraliseerde angststoornis, ook wel piekerstoornis genoemd. Je bent dan overmatig angstig voor dagelijkse dingen – zoals geld, gezondheid of werk – zonder dat daar direct een aanleiding voor is.

Bij een sociale angststoornis, waar Briana mee kampt, ben je bang voor je eigen gedrag in een bepaalde situatie en de reactie van anderen daarop. Dit kan gepaard gaan met faalangst, dat weer kan omslaan in een paniekstoornis.

Naast de bovengenoemde angststoornissen, kan je last hebben van de volgende angststoornissen:

• Dwangstoornis: angst voor het niet kunnen uitvoeren van een bepaalde handeling, op een dwangmatige manier.
• Pleinvrees: angst voor openbare ruimtes waar je moeilijk weg kan. Denk bijvoorbeeld aan de bus of een drukke winkelstraat.
• Verlatingsangst: angst om eenzaam of alleen te zijn.
• Selectief mutisme: angst om te praten. Hoewel je hier wel toe in staat bent, houd je je in bepaalde situaties stil.
• Hypochondrie: angst dat je een (ernstige) ziekte hebt.
• Specifieke angst: angst voor een specifiek ding, dier of specifieke situatie. Denk aan hoogtevrees of vliegangst.

‘Het is genetische kwetsbaarheid aan de ene kant en ervaringen die je in je leven opdoet aan de andere kant’, legt Batelaan uit. Een angststoornis kan dus erfelijk zijn, wanneer familieleden hiermee kampen. Stressfactoren en ingrijpende of traumatische gebeurtenissen - zoals het overlijden van een dierbare, een verhuizing of een ontslag - kunnen ook een angststoornis aanwakkeren. Verder kunnen opvoedstijl en persoonlijke eigenschappen, zoals slechte weerbaarheid, ook oorzaken zijn van een angststoornis. Het is dus een samenspel van biologische en sociale aspecten.

‘Toen ik eenmaal doorhad wat er aan de hand was, heb ik vrij snel kunnen schakelen en kon ik worden doorverwezen’, vertelt Briana. Erkennen dat je een angststoornis hebt en hierover praten is de eerste stap. De huisarts kan je vervolgens doorverwijzen naar een psycholoog, psychiater, psychotherapeut of ggz-instelling. Briana kreeg cognitieve gedragstherapie voorgeschreven, om haar sociale angst onder ogen te komen en haar negatieve gedachtepatronen te doorbreken. ‘En exposure: toch die dingen opzoeken, ook al is het eng.’