Armoede dreigt toe te nemen: welke maatregelen zijn nodig?

Eén miljoen mensen, waarvan een kwart miljoen kinderen, dreigen volgend jaar in armoede terecht te komen als de politiek geen maatregelen neemt. Wat moet er gebeuren?

‘Het wordt tijd dat we armoede nu echt prioriteit nummer één maken.’ Die oproep doet Fatma Koşer Kaya, de voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad, de instantie die uitkeringsgerechtigden officieel vertegenwoordigt, in De Nieuws BV. Doet de politiek dat niet, dan dreigen één miljoen mensen in armoede terecht te komen.

‘Iedereen gaat erop vooruit, behalve mensen met een uitkering’, vertelt Koşer Kaya op basis van berekeningen van het Cultureel Planbureau. Daaruit blijkt dat zij zo’n 2,5 procent minder te besteden hebben.

‘Rondkomen met een uitkering is voor heel veel mensen eigenlijk niet te doen’, zei Arjan Vliegenthart van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) eerder al in De Nieuws BV. ‘Dit jaar worden zij gecompenseerd door het energieplafond – waardoor de energierekening in ieder geval overzichtelijk is – door een hogere zorgtoeslag en door een hoger kindgebonden budget.’

Maar deze regeling, het zogenoemde prijsplafond, loopt volgend jaar af. ‘Als er geen kabinet zit om te besluiten dat dit wordt verlengd of dat er iets anders voor in de plaats komt, dan betekent dat dat ook gezinnen die het nu nog net redden straks in de problemen komen. Dat gaat om een miljoen huishoudens.’

‘In plaats van voortdurend tijdelijke regelingen te maken, zoals de energietoeslag of de kindregeling, wordt het tijd dat we structurele oplossingen bieden’, vindt Koşer Kaya. De Commissie sociaal minimum deelde daarom afgelopen juni een aantal adviezen met de Tweede Kamer, om de financiële bestaanszekerheid in Nederland te versterken:

• Het sociaal minimum moet omhoog
  Momenteel is het sociaal minimum – het bedrag dat ten minste nodig is om van te leven en mee te doen in de samenleving – voor de meeste huishoudens niet genoeg. Afhankelijk van hun situaties komen huishoudens op het sociaal minimum 50 tot bijna 500 euro per maand tekort. Een hoger sociaal minimum moet tot 'gemoedsrust' leiden en ervoor zorgen dat mensen 'vastere grond onder hun voeten krijgen', aldus commissievoorzitter Godfried Engbersen.
  
  Het besteedbaar inkomen kan verhoogd worden via een verhoging van de bijstand en het minimumloon 'en eventueel ook de huurtoeslag', valt verder te lezen in de aanbevelingen. De voorkeur ligt bij de eerste twee, 'omdat dit inkomen meer zekerheid biedt dan de huurtoeslag'.
  
  Een goed plan, vindt Nibud-voorman Vliegenthart. ‘Ik denk dat je moet kijken naar de hoogte van het minimumloon en de uitkeringen, om ervoor te zorgen dat de basis onder het bestaan wat hoger wordt.’

• De kinderbijslag óf het kindgebonden budget moet omhoog
  Het besteedbaar inkomen van huishoudens met kinderen kan verhoogd worden door de kinderbijslag óf het kindgebonden budget te verhogen, in het bijzonder de bedragen voor oudere kinderen, adviseert de Commissie sociaal minimum.
  
  Een verhoging van het kindgebonden budget is gerichter, omdat dit afhangt van het inkomen van ouders, maar een verhoging van de kinderbijslag is eenvoudiger.

• Informeer over rechten en mogelijkheden
  De overheid moet huishoudens meer en beter wijzen op minimumuitkeringen waar zij via de Participatiewet, Toeslagenwet of de aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO) recht op hebben.

• Een flexbudget voor huishoudens is noodzakelijk
  Om te voorkomen dat huishoudens bij financiële tegenvallers direct in de geldproblemen komen, vindt de Commissie sociaal minimum een flexbudget voor gezinnen noodzakelijk. ‘Een flexbudget moet schokken kunnen opvangen en zo ook voorkomen dat het kabinet steeds incidentele maatregelen moet nemen om te voorkomen dat grote groepen huishoudens problemen krijgen om hun rekeningen te betalen’, legt Joopuit.

Om de ergste armoede te bestrijden is er per jaar zes miljard euro extra nodig, onderzocht de Commissie sociaal minimum. ‘Het probleem niet structureel oplossen zal gewoon leiden tot voortdurende stijging van armoede’, concludeert Koşer Kaya.