Alle pardonners krijgen een paspoort. Hoe kijkt Yosef terug op zijn strijd?

Een groep van zo’n 11.000 mensen wacht al zo’n veertien jaar op een Nederlands paspoort. Drie (aangenomen) moties, een petitie met meer dan 50.000 handtekeningen en talloze interviews verder is het gelukt: alle pardonners krijgen een paspoort. We bellen met pardonner Yosef Tekeste-Yemane.

Vier maanden spraken wij elkaar voor het eerst. Had jij toen verwacht dat ik je vandaag kon feliciteren?
Yosef: ‘Ik had vier maanden terug niet durven dromen dat het nu geregeld zou zijn. Toen wij elkaar spraken, was ik net voor het eerst bij Op1 geweest, er kwam eindelijk iets in beweging, er werd onderzoek gestart. Dat was een heel spannende tijd. Het is geweldig, iedereen die hierbij betrokken is geweest; BNNVARA natuurlijk, EenVandaag, Op1, Vluchtelingenwerk en SP-Kamerlid Jasper van Dijk. Zonder al deze mensen was het denk ik nooit gelukt. Ik ben een gelukkig mens. Ik had dit niet durven dromen toen ik Peter R. (De Vries, red.) een mail stuurde zes à zeven maanden geleden. Ik had je voor gek verklaard als je me dit een jaar geleden had verteld.’
 
Het goede nieuws komt een dag na het verschrikkelijk nieuws over Peter R. de Vries, een belangrijke aanjager van dit verhaal. Hoe voelt dat?
‘Het is echt dubbel. Het is heel goed nieuws; missie geslaagd om het maar zo te zeggen. Maar, met Peter... Hij was de enige die reageerde toen ik een half jaar geleden mensen benaderde om mij te helpen. Dat siert hem. Hij heeft me geholpen dit op de agenda te zetten en te houden. Ik hoop dat we snel goed nieuws over hem krijgen, maar het is afwachten.’

Hoe heb jij de afgelopen maanden beleefd?
‘Hectisch, ik was continu bezig om mensen te zoeken om een comité te vormen, om pardonners te vinden die hun verhaal wilden doen in de media, waaronder bij jullie. Ik was constant bezig de aandacht vast te houden, om het momentum niet voorbij te laten gaan. Ik moet ook zeggen dat ik echt op ben. Ik ben toe aan vakantie, dit komt op een goed moment. Ik zit er doorheen, merk ik. Ik zat er altijd bovenop. Maar het resultaat mag er zijn.’

Lees hier de verhalen van de pardonners.

Voor de groep van ruim tienduizend pardonners is het nu geregeld, zij krijgen een paspoort. Betekent dat dat er nu geen staatlozen meer zijn in Nederland?
‘Helaas niet. Mensen die via het Kinderpardon of via de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris een verblijfsvergunning kregen, kunnen hier tegenaan lopen. Zij hebben geen asielvergunning, maar een reguliere status net als wij. Met die status wordt van je verwacht dat je aan documenten kan komen uit je geboorteland. Maar dat gaat in de meeste gevallen niet op, want het zijn voornamelijk vluchtelingen.’

Om hoeveel mensen gaat het nu nog?
‘Het gaat – voor zover ik weet – om een groep van zo’n veertig- à vijftigduizend mensen die in hetzelfde schuitje zitten, exclusief de pardonners. Dat gaat vaak om individuen. Allemaal aparte gevallen. Het pardon was een heel grote groep, daarom hebben ze dit besluit genomen over ons, denk ik. Maar dit moet voor al die anderen ook echt geregeld worden. Bijvoorbeeld voor Nemr, het gezicht van het Kinderpardon.’

Heb jij je aanvraag voor het paspoort al gedaan?
‘Vrijdag heb ik een afspraak bij de gemeente, dan kan ik het gaan regelen voor mezelf. Dan kan ik mijn aanvraag officieel indienen en dan is het afwachten. De spanning is er voor mij nu gelukkig af. Het staat vast; ik heb de brief van de IND. Officiëler kan het volgens mij niet. Ik heb er alle vertrouwen in, het is nu alleen een kwestie van tijd.’

Wat ga je als eerste doen met je paspoort op zak?
‘Ik denk lekker op vakantie, naar een land waar ik nooit heen kon. Naar de Verenigde Staten bijvoorbeeld. Dan hoop ik gewoon met trots terug te kunnen kijken op deze tijd; hoe ik met anderen ben opgetrokken om dit voor elkaar te krijgen. Vervolgens een woning kopen, doorstuderen en ik ga misschien lid worden van een politieke partij. Ik kan eindelijk kijken bij welke partij ik me thuisvoel. Dat heb ik nooit kunnen doen, ik had geen stemrecht. Nu is dat mogelijk. Dit pakken ze me nooit meer af.’

Heb je politieke ambities?
‘Ik heb de afgelopen maanden wel gezien hoe de politiek werkt; hoe belangrijk de beeldvorming kan zijn ten opzichte van ‘het goede doen’. Men heeft altijd geprobeerd dit tegen te houden omdat dit afdoet aan het beeld. Dat gaat er bij mij niet in. Je doet iets omdat je het goede wil doen. Beeldvorming kán niet belangrijker zijn dan de juiste beslissing nemen. Ik ben daar wel van geschrokken.’

Jouw verhaal, en dat van de ruim tienduizend mensen die jij vertegenwoordigt, is een van de verhalen van de afgelopen jaren waardoor we de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) leerden kennen. Wat zegt jullie verhaal over de werkwijze van de IND? 
‘Ik weet niet of ik het de IND kwalijk kan nemen, zij volgen gewoon het beleid. Ik ben jarenlang naar de IND geweest om aan te geven dat dit niet klopt. Steeds kreeg ik terug dat zij niks voor mij kunnen doen omdat zij de wet volgen. (…) Er moet beter gekeken worden naar de belangen van kinderen en jongvolwassenen, en dat erkent de IND ook. Dat ze daar vervolgens niks mee doen, dat neem ik ze wel kwalijk. Ik denk wel dat er veel meer achter zit dan dit, dat er veel meer belangen spelen. Ik wil niet al te veel speculeren, maar het voelt gek.’

De werkwijze van de IND wordt door sommigen ‘de volgende toeslagenaffaire’ genoemd? Hoe zie jij dat?
‘De toeslagenaffaire is nog wel een stuk harder dan wat ons is overkomen, maar ik herken wel elementen. Dat we vastzitten in een systeem waar we niet uitkunnen. Dat we niet naar een advocaat kunnen of een rechter die ons daarin wil helpen. Die raakvlakken zie ik.’