Terugblik 2024: een jaar vol bijzondere reportages

In de radio-uitzending van 29 december kijken we terug op enkele van onze favoriete reportages van het afgelopen jaar. Elke verslaggever koos de reportage die het meest is bijgebleven in 2024 of die het leukst was om te maken. We beluisteren het kenmerkende geluid van de oehoe, ontdekken middeleeuwse ijzerslakken op de Veluwe en verdiepen ons in het unieke gedrag van de klapekster. Een uitzending vol bijzondere verhalen en verrassende ontdekkingen!

Elke keer als Bibi Domun Tak naar hem luistert dan verbeeldt zij zich hoe hij de fenolijn inspreekt, staand op de dijk bij Nes. Schrijfster Bibi Dumon Tak vroeg aan ons of ze hem een keer kon ontmoeten: Hans Gartner. En zo togen begin november 2024 verslaggever Merlijn Schneiders en Bibi Dumon Tak naar Friesland voor een ontmoeting met haar fenolijn-held.

Hans Gartner uit het Friese dorp Nes spreekt al jaren trouw de fenolijn in. Met zijn melding over een invasie van distelvlinders won hij in 2020 de eerste Frater Willibrordus Prijs. Deze prijs is in het leven geroepen voor de mooiste, meest inspirerende waarneming op de fenolijn. Al bijna 20 jaar is dat een vaste rubriek in Vroege Vogels. 

De Veluwe zien we nu als zo’n beetje het grootste natuurgebied van Nederland. Maar in de vroege Middeleeuwen was het eigenlijk één groot industriegebied! Op heel veel plekken op de Veluwe werd tussen 700 en 1200, dus 500 jaar lang, ijzer gewonnen. En dat is op verschillende plekken nog steeds terug te zien in het landschap.

Aan de rand van Apeldoorn ziet verslaggever Henny Radstaak dat er nog steeds ijzerslakken te vinden zijn. Hoogleraar landschapsgeschiedenis Theo Spek weet precies waar het afval van de vroeg-middeleeuwse ijzerindustrie moet zoeken.

Kunstenaar Martin Brandsma wijdt zijn werk, of misschien zelfs wel zijn halve leven aan klapeksters. Niet alleen herkent hij ze individueel aan hun zwart-witte tekening, hij leert ook hun karakters kennen door veel tijd met ze door te brengen in het veld. Verslaggever Rob Buiter zocht begin januari 2024 Martin op, nadat hij net 'de nacht had doorgebracht' met klapekster Yoni.

Al in 2011 startte Brandsma met de studie van de verschillende tekeningen van klapeksters. In zijn boek 'Identities' publiceerde hij toen de portretten van de verschillende vogels die onder andere in het het Drents-Friese Wold overwinteren. Sinds die tijd zitten de klapeksters flink in de min, zo blijkt uit cijfers van Sovon Vogelonderzoek. Brandsma merkt dat ook in het veld.

"Bewaar al je groenafval!" Dat kregen de leerlingen van Taalschool de Brink in Baexem deze week van hun juf te horen. Op deze school in Midden-Limburg kregen de kinderen van nieuwkomers niet alleen heel veel les in de Nederlandse taal, maar leerden ze ook tuinieren. En een mooie tuin begint bij de bodem.

Halverwege de maand november stond de les in het teken van compost. Onder leiding van Marten Reitsma en juf Vivi Dermant gingen de kinderen de tuin op de voet gevolgd door verslaggever Pleun Aarts.

Dat de oehoe ‘oehoe’ zegt, weet iedere natuurliefhebber. Maar Marjon Savelsberg kan aan het geluid van Europa's grootste uil individuen onderscheiden, en zelfs gedrag lezen. Verslaggever Gert Elbertsen ging maart 2024 met Marjon oehoes afluisteren op de Sint-Pietersberg.

Marjon studeerde op het conservatorium en heeft daarom een bovengemiddeld gevoelig gehoor. “Ik ben een soort nachtelijke voyeur, via geluid,” vertelt Marjon. Sinds 2016 luistert ze regelmatig naar de oehoes in de ENCI-groeve bij Maastricht. Waar eerst één paartje werd gedacht, ontdekte Marjon een tweede paar door subtiele verschillen in de roep. Met haar getrainde gehoor en hulp van haar computer analyseert ze toonhoogtes en duur van de roepen, waarmee ze alle individuen in kaart brengt.