Zijn er grenzen aan rijkdom, volgens Nederlanders?

‘Als je hoort dat Amazon-baas Jeff Bezos een vermogen heeft van 185 miljard dollar, dan denk je toch: geef driekwart aan goede doelen en je bent nog steeds een hele rijke stinkerd’, zegt presentator Natasja Gibbs in De Nieuws BV. Kan een mens eigenlijk te veel verdienen?

De vraag of er grenzen zijn aan rijkdom houdt econoom en filosoof Ingrid Robeyns dit jaar bezig. Daarom onderzoekt zij met een groep sociologen of er naast de armoedegrens ook een rijkdomgrens moet komen. ‘Het idee komt van de armoedegrens: een grens die niet mag worden overschreden. Bij de armoedegrens mag niemand eronder vallen, want dat zou betekenen dat mensen in armoede leven’, legt ze in De Nieuws BV uit. Bij de rijkdomgrens zou het betekenen dat mensen die erbovenuit komen in rijkdom leven.

Rijkdom: een probleem? 
Maar voordat je grenzen stelt aan rijkdom, moet je wel weten of Nederlanders rijkdom als een probleem ervaren. Dat de inkomensverhoudingen in de wereld niet helemaal eerlijk zijn, is inmiddels duidelijk: de rijkste 42 mensen op de planeet hebben samen nu net zo veel geld als de armste 3,7 miljard mensen. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van Oxfam Novib naar de kloof tussen arm en rijk, meldt Joop in 2018. Ook in Nederland blijkt die kloof fors te zijn: de rijkste 1 procent bezit 45 procent van het totale vermogen. Toch vinden relatief weinig Nederlanders die kloof te groot: 58 procent, tegenover 75 procent wereldwijd. Nederland scoort daarmee het laagst van alle landen.

Robeyns: ‘Maar als je vraagt of het wenselijk is dat één persoon zoals een Jeff Bezos, de rijkste man ter wereld (met een geschat vermogen van 98 miljard dollar), zo veel geld heeft, dan zegt de helft van de bevolking: “Ja.”’ Uit haar onderzoek blijkt ook dat een grote meerderheid kiest voor het verhogen van de belastingen wanneer ze de keuze moeten maken tussen deze verhoging of het versoberen van de maatregelen voor de kwetsbaarsten.

Wel of geen grenzen aan rijkdom?
Nederlanders lijken dus niet zozeer problemen te hebben met rijkdom, maar wel met de mogelijke negatieve gevolgen ervan. Toch blijkt dat, als mensen het echt aan moeten geven, er wel degelijk een rijkdomgrens is, vertelt Robeyns: ‘Volgens 75 procent van de ondervraagden ligt dat rond de 2,2 miljoen euro aan vermogen voor een gezin van vier. Sommige mensen leggen die grens lager, bij één miljoen, andere leggen de grens hoger, bij elf of zeventig miljoen.’ Toch ziet de meerderheid van de ondervraagden het doorvoeren van de grens liever niet gebeuren. En daarbij doen de mensen waar het echt om gaat (de extreem rijken en de extreem armen) niet mee aan het onderzoek. ‘We weten dat deze groepen niet meedoen aan dit soort onderzoeken.’ Het instellen van zo’n grens zou dus om verschillende redenen heel onverstandig, maar ook onmogelijk zijn, volgens Robeyns.

Maar als we in de toekomst vinden dat mensen niet zo’n groot vermogen nodig hebben, dan moeten we kijken of we de samenleving op een manier kunnen inrichten dat je niet zoveel concentratie krijgt, legt ze uit. ‘Als je het in de eerste plaats niet krijgt, hoef je het daarna niet weg te belasten’, aldus Robeyns.