Wat merkt Menno Bentveld van klimaatverandering?

Is twaalf jaar Vroege Vogels-presentatorschap lang genoeg om gevolgen van de klimaatverandering te zien?
Nou, klimaat verandert over een hele lange tijd hoor. Maar je ziet wel hoe de natuur verandert, hoe het reageert op nieuwe omstandigheden. Er wordt ook door de mens ingegrepen op ons land, omdat we moeten reageren op zeer droge of juist natte periodes. Of omdat we zelf het grondwaterpeil beïnvloeden. De aanleg van de Onlanden zeven jaar geleden, een natuurgebied tussen de hoge Drentse landen en het lager gelegen Groningen, is daarvan een voorbeeld. Regenwater uit Drenthe stroomt richting de Waddenzee, en de stad Groningen kreeg daardoor wateroverlast. Ook omdat het grondwater van de omliggende landbouwgrond laag werd gehouden, om te voorkomen dat die grond weer te drassig werd om landbouw op te bedrijven. In 2012 is het natuurgebied aangelegd. Hier kan de grondwaterspiegel stijgen en zie je waterpartijen en moerasrietlanden.

De mens bereidt zich voor op grote hoeveelheden water.
Dit zijn ook nieuwe inzichten over natuurbeheer. Onze duinen worden nu op sommige plekken door bulldozers doorbroken. Door die sleuven kan zeewater stromen, wind en zand krijgen vrij spel. Zo kunnen nieuwe, jonge duinen ontstaan. Dat is goed voor de natuur – het kalkrijke zand gaat de verzuring van de grond tegen. En ook voor onze veiligheid is het goed: duinen hoeven niet altijd zo hoog te zijn, je kunt het duinengebied beter wat breder en gevarieerder maken.

Wat is het probleem van die verzuring van de grond?
Door al het stikstof en ammoniak in de lucht – door uitlaatgassen, fabrieken en de landbouw – is de grond verzuurd. Er zit te weinig kalk in de bodem, waardoor bijvoorbeeld koolmezen op de Veluwe eieren leggen waarvan de eierschalen niet volgroeien. Of je ziet dat er jongen geboren worden met gebroken poten, vanwege het kalktekort. Heidegrond verdwijnt omdat er snelgroeiende grassen doorheen groeien; dat is dan weer een teken van een tevéél aan voedingsstoffen. Er daalt eigenlijk kunstmest neer uit de lucht; daar kunnen veel kwetsbare plantensoorten niet tegen. Andere soorten groeien daarop juist als een tierelier en gaan woekeren.

Dat zijn problemen met de luchtkwaliteit. Merk je ook iets van de opwarming van de aarde?
Er komen bijvoorbeeld vanuit het zuiden warmteminnende vlindersoorten naar ons land, zoals het dubbelstipsnuituiltje, een nachtvlinder. Geweldig mooi om te zien natuurlijk, maar andere soorten verdwijnen omdat het hier te warm wordt. Ook de grote massa’s insecten die je vroeger zag, zie je niet meer. Dat wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de enorme hoeveelheden landbouwgif die wij hier gebruikt hebben. Ik kan me herinneren dat ik twintig jaar geleden de kentekenplaat van mijn auto moest wassen. Ál die vliegen die daarop waren geknald tijdens de autoritjes! Kentekenplaten die onder de vliegjes zitten; dat zie je nu toch nooit meer?

En dan verdwijnen ook de vogels die de insecten eten...
Wist je dat het jong van een grutto direct begint te eten zodra hij het ei uitkomt? En dat hij dan zeven insecten per minuut moet eten om vet genoeg te worden om naar Afrika te kunnen vliegen?! Een grutto kan wel veertig jaar oud worden, dus we zien ze nog steeds vliegen. Maar dit is wel een probleem.

Wat moet er gebeuren?
De tegenstellingen tussen boeren en natuurbeschermers die je twintig jaar geleden zag, zie je nu steeds minder. De gedachte dat je moet stoppen met landbouw om de natuur te redden, vind ik veel te simplistisch. Maar boeren, overheid en wij als consumenten moeten inzien dat we veel meer rekening moeten houden met de natuur. We moeten elkaar in het midden vinden. En daarbij: wij staan niet los van de natuur. We zijn er een onderdeel van.


Wij zijn voor behoud van onze unieke Nederlandse Natuur.  Jij ook? Sluit je bij ons aan!