Kan een burgerberaad de klimaatcrisis oplossen?

Klimaatoplossingen bedenken die in de dagelijkse praktijk het beste passen bij de samenleving. Dat is wat een burgerberaad voor klimaat doet, vertelt Eva Rovers in De Nieuws BV. Maar toch waagt Nederland zich nog niet aan een burgerberaad. Waarom zou dat wel moeten, volgens Rovers?

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) maakt driekwart van de Nederlanders zich zorgen om het klimaat. Maar toch groeit het verzet tegen concrete klimaatmaatregelen, meldt De Nieuws BV. Daarom wordt het hoog tijd dat burgers zelf een stem hebben over welke maatregelen worden genomen om de klimaatcrisis tegen te gaan, vinden Eva Rovers en Daan Roovers, pleitbezorgers voor een burgerberaad voor het klimaat. 'Door heel Europa worden er al burgerberaden voor het klimaat georganiseerd. Denk aan Frankrijk, Denemarken, Duitsland en Groot-Brittannië. En ook in steden in Polen en Hongarije.' Volgens haar is het een steun in de rug van politici.

Een burgerberaad?! 
Maar wat is een burgerberaad eigenlijk? ‘Een burgerberaad is een groep uitgelote inwoners’, legt Eva Rovers uit. Rovers: ‘Mensen die samen een dwarsdoorsnede van de samenleving vormen. Ze doorlopen drie fases: ze laten zich informeren, ze gaan met elkaar in gesprek/op zoek naar oplossingen, en ze formuleren aanbevelingen.’ Die aanbevelingen worden vervolgens aangeboden aan de politiek, legt ze uit. 'Zodat de politiek ziet wat voor ideeën en slimme oplossingen er allemaal zijn binnen de samenleving. Wat voor kennis en ervaring er is. Het blijkt namelijk dat uit die burgerberaden hele innovatieve, haalbare oplossingen voortkomen, die door de politiek niet worden bedacht.’

Hierbij is het juist niet de bedoeling dat mensen in een burgerberaad experts zijn. Het gaat om eigen perspectief en levenservaring, licht ze toe. ‘Ze worden uiteraard wel geïnformeerd door experts, wetenschappers en belanghebbenden. Het is dus niet zo dat ze zomaar oplossingen uit de lucht grijpen.’ Mensen die deel uitmaken van zo’n burgerberaad gaan op zoek naar oplossingen die vanuit hun ervaring in de dagelijkse praktijk het beste passen bij de samenleving, licht Rovers toe.

De juiste manier?
Volgens voormalig denker des vaderlands Daan Roovers is zo'n beraad de juiste manier om burgers te betrekken bij de politiek. ‘Wat interessant is voor mij als filosoof is om filosofie interessant te maken voor politiek en politiek te zien als iets wat ons allemaal aangaat. Dat vindt niet alleen plaats in Den Haag of Brussel. Het nemen van besluiten gaat alle burgers aan.’

Een voordeel is ook dat het de kloof tussen burger en politiek kan verkleinen, legt Roovers uit. ‘Al is het maar dat burgers onderling minder ruzie maken dan politici onderling. De polarisatie tussen burgers is kleiner.’ Ook is het zo dat burgers slagvaardiger zouden kunnen zijn, licht Roovers toe: ‘Omdat ze niet zoveel belangen hebben.’ Daarnaast zijn er voorbeelden die aantonen dat zo’n beraad succesvol kan zijn, legt ze uit: ‘In Ierland en Frankrijk zien we dat als burgers betrokken raken bij politiek, dat ze zich er meer in gaan interesseren en dat politici burgers meer vertrouwen als ze zien wat het resultaat is van zo’n burgerberaad.’

Frankrijk
Ook volgens Eva Rovers is al eerder gebleken dat een burgerberaad over het klimaat succesvol kan zijn. De onderwerpen die ter sprake komen zijn enorm divers, legt ze uit: ‘In Frankrijk kregen burgers de opdracht van Macron om na te denken over hoe ze 40 procent minder broeikasgassen kunnen realiseren in 2030. Dat burgerberaad ging over kleine onderwerpen als terrasverwarming of btw op tickets, maar ook over hele grote onderwerpen als het strafbaar stellen van ecocide.’ Aangezien daar veel ideeën uitkwamen, kan ook Nederland wel iets leren van deze case, legt ze uit: ‘Het is belangrijk dat de politiek van tevoren duidelijk aangeeft op welke manier ze committeren. Bijvoorbeeld: onder welke voorwaarden kunnen Kamerleden ideeën uit het burgerberaad verwerpen?’ Parlementsleden in Frankrijk staan namelijk nog niet achter de ideeën, omdat er van tevoren niet is nagedacht over hoe ze die aanbevelingen politieke opvolging konden geven, vertelt Rovers.

Daan Roovers gelooft dat de meeste politici burgers wel willen betrekken, maar: ‘Ze doen het op zo’n onbeholpen manier nu.’ Volgens haar worden burgers op dit moment veel te laat betrokken bij projecten. ‘Je moet burgers veel eerder betrekken, zoals in de ontwerpfase, in plaats van ze op het laatste moment te betrekken aan de hand van een referendum. Dan weet je al dat het antwoord nee is. (...) het is een gesloten vraag.’ Het valt haar wel op dat thema’s als burgerparticipatie en burgerbetrokkenheid hoog op de agenda staan bij politici en burgemeesters.

Wat Rovers betreft beginnen we dit jaar al met een burgerberaad, vertelt ze: ‘We hebben de passage voor het regeerakkoord zojuist aangeboden aan Mark Rutte.’ En we zouden weleens haast mogen maken, volgens haar: ‘Het klimaat wacht niet op ons.’