Wat?! Een lhbti-vrije zone in Poolse stad?

De Poolse stad Tuchów is sinds kort een lhbti-vrije zone. Hoe kan dat?
 
Een lhbti-vrije zone, en dat in een Europees land. Het strijkt Frank van der Lende en Eva Koreman tegen de haren in. Maar wat blijkt: Tuchów is lang niet de enige stad met een dergelijke zone. Het zijn er ruim honderd in Polen alleen. Hoe dat kan, dat legt verslaggever Mark van Assen in Frank en Eva: Welkom bij de club uit.

‘Dit speelt nu ongeveer een jaar’, aldus Van Assen. ‘Het is een soort tactiek van de regerende partij.’ Dat is de partij Prawo i Sprawiedliwość (afgekort: PiS), wat zoveel betekent als Recht en Rechtvaardigheid. Waarom ze dat doet? ‘Om verdeeldheid te zaaien. Om heel duidelijk te laten zien waar ze voor staat’, volgens Van Assen.

Conservatief en katholiek
Het stadje Tuchów (circa 6500 inwoners) ligt in het oosten van Polen, een volgens Van Assen heen conservatief en katholiek gebied. ‘Waar heel wat mensen ouderwetse denkbeelden hebben over hoe een normaal gezin eruit moet zien.’ En daar maakt de PiS dankbaar gebruik van. ‘Ze heeft zelf verklaringen opgesteld die ze vervolgens doorgestuurd heeft naar de gemeenteraden van die stadjes, die vaak ook een meerderheid hebben van raadsleden van die partij. Die hebben dan die verklaring ondertekend en daarmee is zo’n stadje dan een lhbti-vrije zone.’

Opgedrongen
En die beslissing is niet gemakkelijk terug te draaien. Zelfs niet door de burgemeester, die zich sterk uitspreekt tegen de verklaring. ‘Dat is nogal een sneu verhaal’, volgens Van Assen. ‘De burgemeester is lid van de oppositie in die gemeente en zij heeft die verklaring opgedrongen gekregen omdat de meerderheid in haar gemeente dus van de PiS-partij is. Dus zij zegt: 'Ik zou het wel willen veranderen, maar dat kan ik niet. Die verklaring ligt er nu eenmaal voor een paar jaar en daar zullen we mee moeten leren leven.'

In de praktijk
‘Maar wat houdt een lhbti-vrije zone in de praktijk in?’, vraagt Frank zich af. Niks eigenlijk. Althans, niks zichtbaars, volgens Van Assen. Er is met het ondertekenen van de verklaring niet van de een op de andere dag iets veranderd, behalve dat het stadje nu ook zwart-op-wit uitdraagt wat daar al jaren het sentiment is: geen veilige plek voor lhbti’ers.

Katholiek bolwerk
‘Dat is een sentiment dat heel erg leeft, vooral in dat conservatieve deel van het land’, legt Van Assen uit. ‘En als je je als politieke partij van de steun van deze mensen wil verzekeren, dan kom je met dit soort verklaringen.’ Daarbij is de kerk in dit gebied in Polen heel invloedrijk. ‘Dat is een soort conservatief, katholiek bolwerk waar heel veel priesters worden opgeleid, waar mensen iedere zondag naar de kerk gaan, waar de pastoors zelfs tijdens de preek op zondag politieke standpunten verkondigen. Dus je ziet dat dat heel erg met elkaar verweven is.’

Gevolgen
Voor de gemeente zouden de gevolgen van de verklaring nog weleens desastreus kunnen uitpakken. Veel projecten worden daar gesubsidieerd met Europees geld. ‘Wegenbouw of industrieterreinen.’ Kortgeleden heeft de gemeente aanspraak gedaan op een regeling voor kleine gemeentes. Deze werd geweigerd door Brussel. Ook krijgen veel Poolse gemeentes geld uit Noorwegen; die draaien de geldkraan ook dicht. ‘Die hebben gezegd: “Als jullie dit soort dingen doen, dan kunnen jullie fluiten naar je geld”’, aldus Van Assen. De Poolse regering is bereid in dat gat te springen. ‘Ze hebben gelijk gezegd: "Als jullie geen geld meer krijgen vanuit Brussel of Noorwegen dan geven wij jullie dat geld." En zo is er ook symbolisch een cheque overhandigd aan een paar van die steden.’