Waarom zien we alleen heterorelaties in de media?

Nu.nl deelt eind vorig jaar een foto van twee zoenende vrouwen om een ‘corona-advies’ van het RIVM uit te leggen. Met een stortvloed aan regenboogkleuren in de commentsectie van NU.nl tot gevolg. 

Daten kan, ook tijdens corona, maar ‘let op de risico’s’, zo luidt het advies van het RIVM vorig jaar. De boodschap wordt destijds door verschillende media gepubliceerd. Ook NU.nl deelt deze boodschap. Op het eerste gezicht niet zo bijzonder. Toch is de post op Instagram een heel weekend trending. Op de afbeelding in de post zijn namelijk twee zoenende vrouwen te zien. Wanneer de makers van de podcast De Lesbische Liga vervolgens hun luisteraars oproepen om de regenboogkleuren onder het bericht te posten, ontvouwt zich een kleurrijk feest in de commentsectie.

De actie van podcastmakers Annefleur Schipper en Vera Siemons is een tegenreactie op de vele negatieve reacties op de post van NU.nl. ‘We see you NU.nl’, delen ze in hun story. ‘We also see de comment shitstorm onder deze post. Laten we daarom allemaal een regenboogje commenten, en liken, op die post om die trash comments te verdrijven.’ Wat volgt zijn honderden regenbogen.

Wat er gevierd werd was de erkenning van de niet-heterorelatie in een situatie waar het niet specifiek gaat over deze relatie an sich. Oftewel: impliciete representatie. Het feit dat er voor een algemeen geldend advies van het RIVM een beeld wordt gebruikt van een relatie die ‘anders’ is dan de heteronorm, is verfrissend. En het werd tijd, volgens Hanna van Vliet, hoofdrolspeler in de hitserie ANNE+, de enige Nederlandse dramaserie met een niet-hetero hoofdpersoon. En het belangrijkste: een serie waarin de dramalijn van het personage niet enkel om de seksualiteit draait.

In de (online) reclamewereld zien we het de afgelopen jaren steeds vaker: representatie van de niet-heterorelatie. In 2018 is een homostel lepeltje-lepeltje op een gloednieuw matras van HEMA te zien. Twitter kleurt vervolgens in regenboog-tinten. ‘Ik word hier heel blij van HEMA, dank jullie’, schrijft Rutger de Quay. Ook in de spotjes van de Belastingdienst zijn dit jaar tal van verschillende relaties te zien.

Toch lijkt het vooralsnog lastig deze impliciete representatie in journalistieke media te realiseren. Vaak genoeg worden onderwerpen zoals anti-homogeweld of de Pride aan talkshowtafels, in kranten of in magazines besproken, maar te weinig worden queers (een parapluterm voor iedereen die zich afzet tegen de cisgender heteronorm) uitgenodigd om over andere onderwerpen dan hun identiteit of geaardheid te praten, volgens Hanna.

En ook in magazines lijkt alleen de heterorelatie te bestaan. In veel bekende vrouwenbladen wordt gesproken over ‘jouw vriend’ of in termen als ‘hoe kan je hém verleiden’. Dat valt ook Hanna op. ‘Het is goed en begrijpelijk dat stukken specifiek voor een doelgroep zijn, maar het zou voor mij leuker zijn om af en toe een artikel te lezen waarin staat hoe je háár kan verleiden. Want nu voel ik me niet thuis in zo’n blad, dus koop ik het niet’, geeft ze toe. Dat kan en moet anders, volgens mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen, van Instagramaccount @zeikschrift. ‘Taal is één van de sleutels’, schrijft ze naar aanleiding van een artikel in de Cosmopolitan. ‘Neutraler dan vriend/man is bijvoorbeeld ‘partner’ of ‘liefje’, of ‘zo kan je hen pleasen’ in plaats van ‘zo please je hem’. Je wil onnodige overfocus op één seksualiteit (heteroseksualiteit, red.) voorkomen. Zeker als je wel eens per jaar met de Pride de regenboogvlaggen op je social media laat uithangen. In that case: live up to it.’

En ook beeldtaal speelt een grote rol. ‘Juist ook de beelden die we kiezen bij een tekst hebben invloed op beeldvorming. Daarom is het belangrijk om afbeeldingen zorgvuldig te kiezen en te produceren’, schrijft WOMEN Inc. in haar ‘(Incomplete) Stijlgids’. Dus in plaats van een heterostel ook eens in de zoveel tijd een queerstel. Want: ook hetero’s blijken zich prima te kunnen herkennen in niet-heterorelaties, zo blijkt na twee seizoenen ANNE+. ‘Ik word regelmatig in de supermarkt aangesproken door heterojongens die zeggen zich heel erg te identificeren met situaties in de serie. Dat is wel heel leuk, dat het een keer andersom is’, aldus Hanna.

Inclusievere media betekent volgens Hanna niet dat morgen alle media alleen nog moeten schrijven en spreken over de lesbische relatie. Ze vindt het ook niet gek dat de heterorelatie de norm is. ‘We blijven nou eenmaal altijd een minderheid. Maar je hoopt dat daar geen oordeel aan verbonden is. Dat mensen het niet raar vinden of dat het geweld oproept.’ Naast alle programma’s, artikelen en rolmodellen voor hetero’s pleit Hanna voor iets waar queers zich in kunnen herkennen. ‘Er moet wel iets tegenover staan. Als je onbewust een diverser beeld in de media ziet helpt dat mensen om zichzelf te accepteren. Daarnaast helpt het mensen die niet dagelijks in contact komen met homo’s om langzaam en onbewust te wennen aan dat beeld. Maar daar zijn we wel een beetje laat mee.'

Nederland móet eerlijker en gelijkwaardiger. Help je mee? Steun BNNVARA en doneer.