Waarom praten we niet over abortus?

Ieder jaar vinden er in Nederland zo’n dertigduizend abortussen plaats. Toch praten we er maar weinig over. Waarom niet?

Het is inmiddels drie jaar geleden dat Eva de Goeij ongewenst zwanger raakt. Ze besluit tot een abortus, een moeilijke keuze. ‘Ingewikkelder dan ik van tevoren had gedacht.’ Een keuze die, zo benadrukt ze, voor iedereen anders is. ‘Eén verhaal is ook maar een verhaal. Ieder mens dat zwanger is geeft ook weer een hele andere betekenis aan die zwangerschap. Dat maakt dat het heel verschillend is’, vertelt De Goeij bij De Nieuws BV. Voor haar is het vooral het taboe dat het haar lastig maakt. ‘Ik schaamde me heel erg en voelde me dom. Ik dacht: ongewenst zwanger worden, dat gebeurt alleen “domme, jonge, onbezonnen” mensen. Ik had echt een bepaald beeld in mijn hoofd.’ Een beeld waarvan ze zich pas bewust wordt op het moment dat ze zelf ongewenst zwanger raakt.

Taboe
De keuze voor een abortus is voor De Goeij destijds een enorme opluchting. ‘Ik ben heel blij dat ik die keuze heb kunnen maken en gebruik heb kunnen maken van de Nederlandse abortuszorg. Ik had wel nog tijd nodig om het te verwerken.’ Erover praten doet ze, kort na de abortus, eigenlijk niet. ‘Terwijl ik een openhartig persoon ben.’ Abortus is taboe, volgens De Goeij. Dat staat het praten in de weg, terwijl dat juist heel belangrijk is. ‘Ongeveer een op de vijf vrouwen kiest voor een (of meerdere) abortussen in haar leven. We zijn echt met velen. Het is niet zo’n unieke ervaring. Abortus is normaal, zo zou je het kunnen zien. Het is niet iets wat we graag zouden willen, maar we zien nou eenmaal dat er mensen zwanger raken terwijl ze dat niet willen.’

Imago
Ook documentairemaker Tessa Louise Pope is een van die vrouwen; inmiddels zeven jaar geleden heeft zij voor een abortus gekozen. Pope herkent zich in het verhaal van De Goeij. Veel vrouwen durven niet over hun ervaring te praten door het heersende taboe, ‘vanwege het imago van abortus, vanwege de oordelen die we als maatschappij hebben over een vrouw die ongepland zwanger raakt en kiest voor abortus’. Daarom maakt ze twee jaar geleden de film Overtijd, over de keuze voor abortus en wat dat met een vrouw kan doen. ‘Ik was best wel in de war van deze ongeplande zwangerschap. Ik wilde heel graag moeder worden. Het was de eerste keer dat ik zwanger was – dat vond ik sowieso een hele indrukwekkende ervaring. Dat was iets waarvan ik had gedacht: later als ik groot ben, dat is dan heel leuk en dat vier ik dan met mijn partner. Alle omstandigheden waarvan ik had gedroomd waren heel anders toen ik ontdekte dat ik zwanger was.’

Verdriet en opluchting
Na de abortus voelt Pope verdriet. Een gevoel dat ze moeilijk kan plaatsen. ‘Als ik zelf deze beslissing had gemaakt: mag ik dan wel verdrietig zijn? Het is een voorrecht en een recht waarvoor we moeten blijven strijden. Dat ik deze keuze heb mogen maken in mijn land, daar ben ik natuurlijk heel dankbaar voor en trots op. Maar dat betekent niet dat het niet ook allerlei complexe emoties met zich mee kan brengen.’ Verdriet na een abortus heeft, volgens Pope, niks met spijt te maken – zoals veel mensen denken. ‘Verdriet is niet een reflectie van de keuze die je hebt gemaakt, maar verdriet is een aspect dat erbij kan komen kijken als je ervoor kiest een zwangerschap te beëindigen.’ Emoties – zoals verdriet en opluchting – kunnen naast elkaar bestaan, volgens De Goeij. ‘Die hele waaier aan ervaringen en gevoelens kunnen naast elkaar bestaan en hoeven niet tegenstrijdig te zijn.’

Praten
Het is niet zwart-wit, weten zij. Bij veel mensen bestaat een grote angst dat praten over wat een abortus bij een vrouw teweeg kan brengen, voer is voor een anti-abortus-lobby. Die waarschuwing heeft ook Pope meermaals ontvangen in aanloop naar haar documentaire. ‘Een van hun stokpaardjes is: je krijgt spijt en je bent verdrietig daarna. Ik denk dat zij heel erg de beperkte kennis die we hebben (…) misbruiken om hun punt duidelijk te maken.’ De Goeij en Pope hopen het gesprek te kunnen openen over wat een abortus voor iemand kan betekenen, zonder dat het gesprek over spijt hoeft te gaan. ‘Abortus kan moeilijk zijn – dat is niet voor iedereen zo. Maar als het moeilijk kan zijn en we praten er zo weinig over, dan is het echt essentieel dat wij als vrouwen die emotionele revolutie inzetten om dat taboe te doorbreken door die verhalen uit te wisselen’, besluit Pope.