Waarom moeten we af van de taboe rondom menstruatie?

Menstruatie is een taboeonderwerp. Daardoor weten veel jongeren niet wat normaal is en wanneer je naar een arts moet gaan, stelt kindergynaecoloog Emmy van den Boogaard. Waarom moeten we écht af van die taboe? En hoe? 

Van den Boogaard is werkzaam bij het Centrum voor Kindergynaecologie van het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. Daar kunnen jongeren sinds kort terecht voor alle zorg rondom geslachts- en menstruatieproblemen. ‘Meiden die bijvoorbeeld een zeldzaam probleem hebben. Dat kan iets zijn waarmee ze geboren zijn, zoals geboren worden zonder baarmoeder. Of dat er een cyste ontstaat in de eierstokken’, legt Van den Boogaard uit in De Nieuws BV. Aangezien die problemen zeldzaam zijn, is het van groot belang dat artsen daar samen naar kijken met alles wat ze er al over weten, zodat ze die groep kunnen begeleiden. In het centrum komt veel kennis samen, volgens haar. Het centrum brengt namelijk verschillende soorten specialisten bij elkaar, zoals seksuologen, psychologen, en kinderchirurgen. 

Ook jongeren met problemen die vaker voorkomen kunnen daar terecht: ‘Bijvoorbeeld met (heftige) menstruatieproblemen.’ Een essentiële optie, want onder die groep heerst er veel onwetendheid, licht ze toe: ‘Ik heb afgelopen week aan drie verschillende meiden die last hadden van een heftige menstruatie moeten vertellen dat ze de pil prima kunnen doorslikken’, vertelt ze. ‘Die stopweek is ongetwijfeld bedacht door mannen, want die is helemaal niet nodig.’ Van den Boogaard is ervan overtuigd dat er veel meer meiden zijn die ze tot nu toe niet hebben gezien.

De drempel om naar de huisarts, en vervolgens naar de gynaecoloog, te gaan is erg hoog. Dat brengt de nodige gevolgen met zich mee, vertelt ze: ‘Meiden missen heel veel dingen in hun leven door de pijn of het bloedverlies.’ Daar hoopt het centrum verandering in te brengen: ‘Wij hopen dat meiden zoals zij ons eerder kunnen vinden, zodat we kunnen kijken wat er aan de hand is en daar uitleg over kunnen geven. Het is heel vervelend als je jarenlang zoekende bent daarin, wat niet nodig is. We kunnen ze zeker eerder zien.’

Zij hoopt dat ze ook voorlichtingen kunnen gaan geven op scholen. Maar daar zouden wat onderzoeken aan vooraf moeten gaan, vertelt ze: ‘We zijn nu aan het uitzoeken wat normaal is voor meiden. Bepaalde dingen zijn heel duidelijk. Zoals: als je iedere maand school moet missen omdat je pijn hebt of bloedverlies, als je elke maand zeven dagen heel veel bloedt en doorlekt, dan weet je dat dat niet normaal is. Dat weten we wel. Maar verder is wat normaal is vastgesteld door onderzoek bij volwassen vrouwen. Dus nu zijn we aan het uitzoeken waar de grens ligt van normaal voor jonge meiden en we hopen daarmee de voorlichting veel duidelijker te maken.’

Doordat er een enorme taboe op menstrueren rust, is het heel lastig om ermee naar buiten te komen als het niet goed gaat, legt ze uit. ‘Maar dat is heel gek: menstruatie is iets wat erbij hoort op een gegeven moment in je leven als meisje.’

Schaamte
Maar dat heeft voornamelijk te maken met schaamte. Uit onderzoek van ontwikkelingsorganisatie Plan International blijkt namelijk dat de helft van de meisjes van tussen de 12 en 15 jaar zich schaamt voor haar ongesteldheid. Ook zouden zij zich vies voelen als ze menstrueren. In 2018 vonden Spuiten en Slikken-presentatrices Gwen van Poorten en Emma Wortelboer het de hoogste tijd om de taboe rondom menstruatie te doorbreken en kwamen ze met de campagne #kutverhaal. Daarmee hopen ze dat vrouwen in Nederland hun menstruatieverhalen en handige tips delen via sociale media. In de uitzending van Spuiten en Slikken Live gaat Emma de straat op in een lichtgrijze broek met doorlekvlek. Hoe reageren mensen hierop?

Period Shaming
Ook Honorata van den Akker en Lieke Smets a.k.a. 'de Menstruatiemeisjes' proberen taboes rondom menstruatie te verbreken. Volgens hen heeft het te maken met period shaming, vertellen ze in de online rubriek De VoorHoede van De Vooravond. Smets: ‘Period shaming is bijvoorbeeld het woord ‘dameshygiëne’, wat in veel winkels boven menstruatieproducten hangt. Dat impliceert dat het iets vies is als je menstrueert, maar ook dat alleen vrouwen menstrueren, wat niet zo is (denk aan: trans of non-binaire mensen), en daarbij menstrueert ook niet elke vrouw (denk aan: een aandoening of trans vrouwen).’ Een ander goed voorbeeld is dat menstruatieproducten zelden het woord menstruatie bevatten, voegt Honorata toe: ‘Een menstruatieverpakking gebruikt vaak de woorden ‘vocht’ en ‘inbrengen’ ter vervanging van ‘bloed’ en ‘vagina’. Daarmee maak je de schaamte alleen maar groter, zodat jij uiteindelijk meer geld uitgeeft om je schaamte te verhelpen.’

Maar hoe bestrijd je volgens hen ‘period shaming’? 

Lieke: ‘Je kan een menstruatievriendelijk toilet maken. Zet er een prullenbak neer met een zakje. Zorg dat je menstruatieproducten niet verstopt liggen.’

Honorata: ‘Je kunt ook minder eufemismen voor je menstruatie gebruiken. Dus geen ‘tijd van de maand’. En je kan producten kopen die wel woorden als menstruatie op hun verpakking hebben. Als meer mensen dat gaan doen, zullen de bedrijven volgen. Zij luisteren immers alleen naar het geld.’

Meer lezen over dit onderwerp? Dat kan: