#NietGayGenoeg: ‘De IND zegt niet te geloven dat ik gay ben en wil me terugsturen’

Sadick, Sheen en vele andere LHBTQIA+-asielzoekers kunnen door hun seksuele identiteit of geaardheid niet veilig zichzelf zijn in hun land van herkomst, maar volgens de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) zijn zij ‘niet gay genoeg’ om in aanmerking te komen voor asiel.

'Ik was altijd al omringd door jongens en ik wilde niks met vrouwen en meisjes. Nadat ik voor het eerst intiem was geweest met een andere jongen, toen ik nog op de middelbare school zat, kon ik er niet meer omheen.' Toch heeft Sadick het jaren geheim moeten houden.

Eind vorig jaar kon dat echter niet meer – omdat hij met zijn mannelijke partner was betrapt. ‘Ik heb veel bedreigingen ontvangen en er zijn artikelen geschreven over mij die mij hebben geout. Door mijn werk in de radiowereld ben ik bekend in de media, daarom ben ik een nog groter doelwit.’ Dus ontvluchtte hij zijn thuisland Ghana.

Tijdens een overstap op Schiphol werd Sadick tegengehouden vanwege een ongeldig paspoort. Hij vroeg direct asiel aan, maar durfde in de eerste procedure niet te spreken over zijn dubbelleven als homoseksuele man en werd afgewezen. In de daaropvolgende procedure kreeg hij vragen die sinds 2018 niet zijn toegestaan, waarna afwijzing door de IND en rechtbank volgde. In afwachting van zijn beroep bij de Raad van State zat hij zes maanden in detentie. ‘Ik wilde alleen maar veilig zijn, ik heb niks verkeerds gedaan en ik werd maandenlang opgesloten alsof ik een crimineel ben', aldus Sadick, die juist vluchtte om gevangenschap te ontlopen.

Tijdens zijn detentie startte Sadick - met een rapport over zijn identiteitsgroei van de organisatie LGBT Asylum Support, een organisatie die asielzoekers bijstaat bij de asielaanvraag - een derde asielprocedure. Dit bracht opnieuw een IND-interview met zich mee, om te beoordelen of hij in Ghana wel of niet veilig was vanwege zijn geaardheid. ‘Ik dacht aan zoveel dingen; eerst al het feit dat ik in detentie zat en vervolgens moest praten over iets wat je diep van binnen al heel lang hebt bewaard. En dan praat je daarover met iemand die je nog nooit eerder hebt ontmoet, die je helemaal niet kent. En dan begin je die persoon over je geheim te vertellen. Hoewel het niet gemakkelijk was, slaagde ik erin om erover te praten. En uiteindelijk werd mijn aanvraag alsnog afgekeurd.’ In augustus kwam hij met hulp van LGBT Asylum Support uit detentie, nadat een terugvlucht voor hem werd geannuleerd.

Nog steeds vindt de IND hem ‘niet gay genoeg’. Tijdens de zitting over de derde asielaanvraag was er geen tolk aanwezig. De rechter maakte met de IND de afspraak dat Sadick nog twee weken kreeg om niet alleen met zijn advocaat de zitting te vertalen maar ook een schriftelijke reactie in te dienen. Maar de dag daarna boekte de IND al een terugvlucht naar Ghana voor Sadick. Om uitzetting te voorkomen, dook Sadick onder. Inmiddels is er een positieve uitspraak van de rechtbank in zijn derde procedure. Dat houdt in dat de IND een nieuw besluit moet nemen.

Sheen wist al jaren dat ze lesbienne was en had een geheime relatie in Bangladesh, maar vertrok in 2016 naar Nederland. In Bangladesh zou ze namelijk nooit veilig kunnen daten of samenwonen of trouwen. ‘Ik wilde naar het Westen, want ik dacht dat ik daar veilig mezelf zou kunnen zijn.’

Sheen studeerde in Nederland. Na het behalen van haar diploma ging ze kort terug naar Bangladesh. Al snel kwam ze weer terug naar Nederland en in 2020 deed ze hier een asielaanvraag. ‘Het is daar niet veilig, omdat ik lesbisch ben, maar ook door het politieke klimaat en de opkomst van de conservatieve Jamaat-e-Islami partij. Ik ben bang om vermoord te worden als ze meer macht krijgen.’

Na twee jaar wachten werd haar asielaanvraag afgewezen. Daarna vroeg ze opnieuw asiel aan op basis van haar identiteitsgroei als lesbische vrouw in Nederland. Sheen moest meer dan een jaar wachten op een IND-interview, waarna haar asielaanvraag opnieuw werd afgewezen omdat ze 'niet gay genoeg' zou zijn. 'Dat was vreselijk. Niet alleen omdat ik veel onzekerheid heb over de toekomst, maar ook door de aanvallen in het azc.’ Sheen verblijft nu op een opvangboot met andere LHBTQIA+-asielzoekers, maar verbleef hiervoor langer dan een jaar in het azc in Emmen. 'Ik werd gepest omdat ik lesbisch ben, mijn spullen werden kapotgemaakt en ik werd uitgescholden. Ondanks dat ik na drie maanden om overplaatsing vroeg, gebeurde er niets.'

Na één jaar en zeven maanden werd ze overgeplaatst, vlak nadat ze een andere asielzoekster had leren kennen. 'We gingen samen naar LHBTQIA+-evenementen en brachten veel tijd samen door. We hadden geen relatie, maar die had misschien kunnen ontwikkelen. We werden uit elkaar gehaald.' In december gaat Sheen in hoger beroep tegen haar asielafwijzing naar de rechtbank. Haar vriendin, die ze in augustus ontmoette, gaat ook mee.

Ondanks vele inspanningen, brieven en petities worden er nog regelmatig vragen gesteld aan de LHBTQIA+-asielzoekers over hun ‘bewustwordingsproces’ en ‘zelfacceptatie’ om hun mate van 'LHBTQIA zijn' vast te stellen, weet Sandro Kortekaas van LGBT Asylum Support.

‘Die twee criteria (over bewustwording en zelfacceptatie, red.) zijn in 2018 door de staatssecretaris geschrapt uit de zogenoemde werkinstructie. IND-ambtenaren mogen asielverzoeken daar dus niet meer op beoordelen, maar doen dit in de praktijk nog steeds. Ook blijkt dat ook rechters dit nog veelvuldig doen’, aldus Kortekaas.

Eén van de vragen die de IND stelt, zo ook in de procedure van Sadick, is: ‘Accepteerde u direct uw homoseksualiteit toen u dit ontdekte?’ Vragen zoals deze werken, volgens Kortekaas, niet om te achterhalen of iemand een LHBTQIA+-vluchteling is. ‘Je kan niet verwachten van mensen die hun geaardheid jarenlang hebben moeten verbergen, dat ze hun gevoelens en seksualiteit in een kort IND-interview kunnen verwoorden.’

Volgens Kortekaas moet de IND ook veel meer kijken naar de identiteitsgroei die asielzoekers doormaken in Nederland. ‘Ze moeten kijken hoe het kunnen uiten van je identiteit in een land waar LHBTQIA+ geaccepteerd wordt invloed heeft op de asielzoeker. Dit betekent onderzoeken of ze bijvoorbeeld een partner hebben, daten, of deel uitmaken van een sociale groep, en of ze deelnemen aan LHBTQIA+-evenementen. Toch worden zulke bewijzen vaak afgewezen met de reden: iedereen kan naar een Pride gaan.'

Sheen, Sadick en Kortekaas geven de strijd nog niet op. Wanneer LHBTQIA+-asielzoekers als 'gay genoeg' zullen worden erkend door de IND, blijft onzeker. Ook de opheldering over de afwijzingen op basis van achterhaalde vragen over ‘zelfacceptatie’ en ‘bewustwording’ laat nog op zich wachten. LGBT Asylum Support heeft aangegeven door te gaan met het verspreiden van petities, het aanspreken van de staatssecretaris, minister, Tweede Kamer en Raad van State en het steun geven aan de LHBTQIA+-community.