Mogen asielzoekers werken?

‘Werken helpt me bij mijn integratie’, vertelt Elvis in Op1. De asielzoeker vluchtte uit Nigeria en wil hier in Nederland betaald werk doen, terwijl hij wacht op een verblijfsvergunning. Kan dat zomaar?

Voor asielzoekers is het lastig om snel betaald werk te vinden, doordat zij geen status, burgerservicenummer en bankrekening hebben, maar het is niet onmogelijk. De initiatiefnota ‘Meedoen vanaf dag één’ van D66 wil ervoor zorgen dat asielzoekers eerder en ook langer aan de bak mogen.

De Raad van State oordeelde in november 2023, mede dankzij de Nigeriaanse vluchteling Elvis, dat asielzoekers langer dan 24 weken mogen werken. Deze eis zou namelijk de toegang tot de arbeidsmarkt dwarsbomen en is in strijd met het Europese recht, oordeelde de rechter.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door De Marker (@demarkeronline)

Voorheen mochten asielzoekers namelijk maximaal 24 weken in een jaar werken, om geen valse hoop op een permanente verblijfsvergunning te krijgen, mits hun asielaanvraag minstens een half jaar in behandeling is. Daarvoor hebben ze een tewerkstellingsvergunning van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) nodig, waarmee ze ook als zelfstandig ondernemer aan het werk kunnen. Maar zo’n aanvraag duurt al gauw vijf weken.

Een groot verschil met de Oekraïense vluchtelingen, vindt Maarten van Panhuis. ‘Die mochten vanaf dag één werken, zonder al te veel administratieve lasten. En dan zie je een participatie van 70.000 Oekraïners die aan het werk zijn.’ Daarom zorgt hij er met zijn stichting Refugee Connect voor dat iedereen - ongeacht afkomst, status of nationaliteit - dezelfde rechten heeft om te participeren op de arbeidsmarkt. ‘Asielzoekers, waar we een arbeidspotentieel hebben van 20.000, mogen gewoon niet aan het werk, terwijl we die heel goed kunnen gebruiken.’

‘Het zou mooi zijn als mensen eerder kunnen beginnen met werken’, aldus D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt. ‘Nu moeten ze vaak eerst zes maanden, soms nog wel langer, wachten voordat ze aan de slag kunnen. En je wilt dat ze het hele jaar kunnen werken.’

Het eerste half jaar dat een asielaanvraag in behandeling is ontvangt een asielzoeker, die het recht heeft op dezelfde beloning als een Nederlander, geen loon. En als die dit na een half jaar wachten en het zelfstandig vinden van een baan wel ontvangt, moet die een groot deel afstaan aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers: driekwart van het salaris. Dit is een ‘eigen bijdrage’, onder meer voor opvangkosten.

‘Je houdt bijna niks meer over’, aldus Podt. Een asielzoeker mag namelijk maar een kwart van het inkomen zelf houden, maximaal 246 euro per maand. ‘En vaak is het veel minder. Ik vind het belangrijk dat mensen meer van hun salaris kunnen houden, want nu loont het niet voor die mensen.’

‘Daarnaast hebben we enorm veel bedrijven in Nederland die zitten te springen om mensen’, vervolgt het D66-Kamerlid. Overigens is het aannemen van de nota ook positief voor asielzoekers die uiteindelijk toch geen verblijfsvergunning krijgen, denkt zij. ‘Die blijven al die tijd actief en leren allerlei skills aan die ze ook in het land van herkomst kunnen gebruiken. Dus er is geen enkele reden om dit niet te doen.’