Stijn over BeReal: 'Jonge mensen die opgroeien met sociale media snakken naar imperfectie'

De app BeReal is enorm populair. Het moet volgens de makers het antwoord zijn op het onrealisitische schoonheidsideaal op Instagram. Werkt het ook echt zo?

‘Na jaren van het perfecte plaatje op Instagram zijn mensen er klaar mee. We weten inmiddels allemaal dat het niet bestaat. Het wordt tegenwoordig juist enorm gewaardeerd als je laat zien dat je een bad-hair-day hebt of een puist op je kin’, volgens programmamaker en fotograaf Stijn de Vries (1998).

Apple is er inmiddels ook over uit; tijdens de jaarlijkse App Store-awardshow werd de social-media-app BeReal gekozen tot de grote winnaar. Wellicht omdat die binnen korte tijd uitgroeide tot een enorm succes en wereldwijd miljoenen keren werd gedownload. Of omdat ook Apple de noodzaak van authenticiteit (op het internet) inziet.

Instagram
Generatie Z (1997-2012) is evenzogoed in de online- als de offlinewereld opgegroeid. Het is dus niet zo gek dat het digitale leven een grote invloed op deze jongeren heeft. Lange tijd was het in 2010 opgerichte Instagram – met ruim een miljard downloads wereldwijd - de belangrijkste en meest gebruikte app onder jongeren. De app kenmerkt zich door mooie foto’s van je beste vrienden, idolen en influencers (mensen die in ruil voor geld producten aanprijzen bij hun volgers).

Onrealistisch schoonheidsideaal
Nu, ruim een decennium na de lancering van de foto-app, is de schaduwkant van het medium niet meer te ontkennen: het algoritme van de app werkt een onrealistisch schoonheidsideaalbeeld in de hand. En dat legt een enorme druk op jongeren. ‘Ik ben een product van een generatie waarbij het zelfbeeld gevormd is door sociale media’, vertelt Stijn, die in 2021 voor de serie Mooi, Man het mannelijk schoonheidsideaal en zijn eigen onzekerheden onderzocht.

Cosmetische behandelingen
De steeds ‘perfectere realiteit’ op het platform gaat bovendien hand in hand met een enorme stijging van het aantal cosmetische behandelingen, blijkt uit Zembla: De schaduwkant van Instagram. Stijn: ‘Ook ik overwoog fillers te nemen, maar ik ben achteraf wel blij dat ik dat niet heb gedaan. Het streven naar die perfectie is oneindig; het is namelijk nooit perfect.’

Anti-Instagram
BeReal wil - zoals de naam al doet vermoeden – echt zijn. De app, die door de makers een ‘anti-Instagram’ wordt genoemd, speelt in op de maatschappelijke behoefte aan kleinschaligere en authentiekere sociale media, denken experts. De makers van deze app proberen het antwoord te zijn op de strijd tegen het perfecte plaatje. En Nederlandse jongeren doen daar graag aan mee: een op de drie jongeren (16-24 jaar) heeft de app gedownload. Onder wie Stijn: ‘Ik denk dat zij grote behoefte hadden aan een tegenbeweging: jonge mensen die opgroeien met sociale media snakken naar imperfectie.’

'Met de billen bloot'
In dat gat sprong BeReal. Ieder dag ontvangen gebruikers op een willekeurig moment een melding: ‘It’s time to BeReal.’ Ze hebben dan twee minuten om een foto te maken, met beide camera’s (selfiecamera en de gewone camera) tegelijkertijd. ‘Ik vond het eerst best even wennen, want je kan geen filter over je foto gooien en het moet echt on the spot. Maar al snel vond ik het echt een pluspunt dat de foto’s daar niet zo gemaakt zijn. Iedereen gaat “met de billen bloot” op die app.’

Niet meer real?
Maar of de gebruikers daadwerkelijk voldoen aan de verwachtingen die geschept worden door de naam en boodschap van de app, wordt snel in twijfel getrokken. ‘BeReal blijkt niet zo “real”’, kopt radiostation FunX. Het concept is namelijk makkelijk te omzeilen, volgens trendwatcher Thijs Pepping. Zelfs op dit nieuwe platform lukt het jongeren niet het streven naar perfectie los te laten. ‘Ik zoek vaak naar goed licht om het net iets mooier te maken, of doe een foto nog eens over. Dat is natuurlijk heel ironisch, want dan is het niet meer real.’

Ook is het mogelijk om de melding een tijdje te negeren en pas uren later te openen (hoewel vrienden daar wel van op de hoogte worden gesteld). ‘Dat doe ik ook weleens. Dan zit ik op de bank uit mijn neus te vreten en weet ik dat ik later die dag iets leuks met vrienden ga doen. Dan bewaar ik de melding voor later. Anders ben ik bang dat anderen denken: doet hij niets anders in zijn leven dan achter een laptop zitten of op de bank hangen? Maar dat verschilt per dag. Er zijn ook dagen waarop ik die foto’s – in mijn pyjama op de bank – wel maak.’

Intimi
Er is maar een selecte groep die de echte Stijn mag zien: ‘BeReal is echt voor intimi, vind ik. Ik houd het bewust heel klein.’ En dat vindt de app ook. Bij het toevoegen van nieuwe vrienden word je op het hart gedrukt alleen mensen toe te voegen die je echt goed kent. ‘Zij hebben me al eens op mijn lelijkst gezien. Dus dan maakt een lelijke foto meer of minder mij niet uit.’

Imperfectie is vooralsnog niet voor het grote publiek, concludeert Stijn. ‘Ik denk dat BeReal nooit zo groot zou worden als Instagram. Daar zijn jongeren toch te ijdel voor.’ Wel denkt hij dat de intentie van het platform invloed kan hebben op andere platforms: ‘Dat je ook op Instagram eens een “lelijke” selfie deelt.’