Zzp’ers met ADHD boos vanwege gedeeltelijke uitsluiting aov

De diagnose ADHD/ADD kan voor verzekeraars een reden zijn om zzp’ers uit te sluiten voor dekking voor psychische problemen bij een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov). Is dat terecht?

Jasper was geschokt toen van hij van zijn verzekeraar hoorde dat zijn arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) een uitsluiting bevatte voor psychische aandoeningen. “Ik heb mijn hele medisch dossier overhandigd. Ik kreeg toen een mail waarin ze me feliciteerden met mijn aov. Maar stond er ook: je bent uitgesloten van psychische klachten vanwege je ADD en angststoornis van 13 jaar geleden.”

Wat Jasper het meest stoort, is dat ze niet naar hem als mens hebben gekeken. “Ik heb meerdere verzoeken gedaan voor een gesprek om even uit te leggen hoe ik nu leef. Maar er kwam geen reactie. Het hele menselijke is ervan af en dat maakt me echt boos.”

Ook Koos, zelfstandig ondernemer, kreeg hiermee te maken. Jaren geleden kreeg hij zonder problemen een aov. Als hij opnieuw een arbeidsongeschiktheidsverzekering aanvraagt, blijkt dat zijn recent gestelde ADHD-diagnose leidt tot uitsluiting van psychische klachten, inclusief burn-out. “Toen ik de diagnose kreeg, werd ik opeens onverzekerbaar terwijl ik nu juist beter weet hoe ik in elkaar steek. Het risico op uitval is vanuit mij gezien juist minder geworden.”

Veel ondernemers sluiten zich aan bij ‘solidariteitsfondsen’, een voorziening waarbij ondernemers elkaar steunen in geval van arbeidsongeschiktheid, zodat ze in ieder geval verzekerd zijn van een bedrag als ze door ziekte, maar ook door psychische klachten uitvallen.

Jasper is lid van de SharePeople Coöperatie, die een groepsverzekering combineert met donaties. Cosmas Blaauw, oprichter van SharePeople: “Wij proberen heel erg samen een vuist te maken met 15.000 zzp’ers en werken samen met Acture Verzekeringen. Als je uitvalt, krijg je na twee maanden donaties van andere deelnemers en na twee jaar krijg je 1500 euro uitgekeerd via de verzekering, eventueel aangevuld via donaties. Begeleiding krijg je van SharePeople zelf vanaf de eerste ziektedag en dat loopt door zolang je ziek bent.”

Koos is aangesloten bij het Broodfonds, een collectieve voorziening voor arbeidsongeschiktheid, ontwikkeld door en voor en ondernemers.

Volgens de Wet gelijke behandeling (WGBH/CZ) mogen verzekeraars mensen niet zomaar uitsluiten op basis van hun gezondheidstoestand, zoals ADHD. Verzekeraars hebben een zorgplicht richting hun klanten en moeten transparant en eerlijk zijn in hun acceptatiebeleid.

Elke aanvraag voor een aov moet worden beoordeeld op basis van een individuele gezondheidsverklaring. Daarnaast zijn verzekeraars verplicht om per geval te beoordelen of er een gerechtvaardigd risico is.

Wie een arbeidsongeschiktheidsverzekering aanvraagt, moet een gezondheidsverklaring invullen. Het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) stelt: “De verzekeraar hoeft niet uit te keren als de verzwegen klachten door de verzekeraar van dekking zouden zijn uitgesloten en de arbeidsongeschiktheidsclaim onder deze uitsluiting valt.”

In het algemeen baseren verzekeraars zich op wetenschappelijke publicaties, risicotabellen van herverzekeraars en op wat ze zien gebeuren in de populatie die ze al jarenlang verzekeren. Zij baseren zich op de richtlijn ADHD bij volwassenen van de Federatie Medisch specialisten.

Hoogleraar psychiatrie Jim van Os vindt het problematisch en zeer onrechtvaardig dat verzekeraars mensen uitsluiten op basis van een diagnose zoals ADHD. Van Os: “Dit beleid negeert de nuances en complexiteit van ADHD en de menselijke ervaring. Het verhoogt onevenredig de lasten voor mensen die, ondanks hun diagnose, goed kunnen functioneren. Door te focussen op algemene risico’s en groepsstatistieken, zonder aandacht voor individuele context en factoren, maakt het beleid van verzekeraars zich schuldig aan simplificatie, discriminatie en willekeur.”

Lees hier de uitgebreide reactie van Jim van Os (bijlage in pdf.)

“De verzekerbaarheid van zelfstandigen met een ADHD is de afgelopen tien jaar fors verbeterd. In 2014 konden zij alleen een beroep doen op de vangnetverzekering. Inmiddels worden vrijwel alle aanvragen door verzekeraars gehonoreerd, zij het veelal onder bijzondere voorwaarden.

Verzekeraars baseren zich bij de aanvraag van een verzekering op het advies van medisch adviseurs die de voorgeschiedenis bekijken en inschatten hoe groot het risico op langdurig verzuim is. Tot dusverre wordt ADHD gezien als een diagnose met een aanzienlijk hogere kans op arbeidsongeschiktheid.

Verzekeraars moeten de premie en voorwaarden bij een vrijwillige verzekering afstemmen op het risico. Het Verbond van Verzekeraars blijft met de ADHD-patiëntenvereniging op zoek naar nieuwe medische inzichten.”

Er is ondertussen een nieuwe wet in de maak, de Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ). In een toelichting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid staat. “Zelfstandigen krijgen straks recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als ze door langdurige ziekte niet meer het minimumloon kunnen verdienen (WML). Door een nieuwe verplichte verzekering lopen zij minder financiële risico’s door ziekte.”

In dit wetsvoorstel kiest de regering voor een absoluut criterium voor arbeidsongeschiktheid: is de zelfstandige nog in staat om met arbeid ten minste het wettelijk minimumloon per maand te verdienen.

De geplande ingangsdatum is 1 januari 2027, maar de vraag of deze dit haalbaar is. De Belastingdienst en het UWV zullen verantwoordelijk zijn voor het hele proces. De premie is niet afhankelijk van gezondheid of leeftijd maar wel inkomensafhankelijk. Dus niet iedereen betaalt dezelfde premie.

Het Verbond van Verzekeraars: “De verplichte basisverzekering voor zelfstandigen (BAZ) haalt volgens het Verbond de angel uit het vraagstuk, omdat bij die verzekering mensen met een lager risico verplicht worden om meer te betalen dan voor het dekken van hun risico nodig is.”

Je kunt nu ook al je aov regelen want dan ben je, bij invoering van de nieuwe wet, niet gebonden aan de standaardverzekering die wordt opgelegd vanuit de overheid.

Impuls & Woortblind is een belangenvereniging voor o.a. mensen met ADHD/ADD. Zij vragen al jaren aandacht voor het probleem rond verzekerbaarheid. Via een meldpunt kunnen ervaringen gemeld worden over de aanvraag van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor mensen met ADHD/ADD.

In samenwerking met het Erasmus Centre for Entrepreneurship (ECE) heeft Rotterdam School of Management (RSM) een training ontwikkeld voor startende ondernemers met ADHD: Onbeperkt Ondernemen. “Mensen die actief bezig zijn met het opzetten van hun bedrijf, of van plan zijn dat in de nabije toekomst te doen en al een bedrijfsidee hebben ontwikkeld, kunnen zich hiervoor aanmelden.”