Onderzoek: 'Jonge Nederlanders vinden demonstratievrijheid essentieel in een democratie'

In opdracht van BNNVARA heeft I&O Research een representatief opinieonderzoek uitgevoerd onder duizend Nederlanders tussen de 18 en 35 jaar oud over demonstratievrijheid. De aanleiding is het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In samenwerking met Amnesty International voeren we campagne met een focus op demonstratierecht als mensenrecht.
Er is onderzocht hoe het gesteld is met de kennis over het demonstratierecht onder deze groep jongvolwassenen en wat zij vinden van demonstreren. Ook hebben we hen gevraagd naar hun eigen gedrag met betrekking tot dit onderwerp. 

'Demonstratievrijheid essentieel in een democratie'
Opvallend is dat 79% van mening is dat demonstratievrijheid essentieel is voor een democratie. En een ruime meerderheid (73%) vindt dat iedereen vrij moet zijn om in het openbaar voor of tegen iets te demonstreren. Wel vindt driekwart het goed als een burgermeester een demonstratie verbiedt zodra er gevaar voor de openbare orde dreigt. Ruim 90% vindt geweld bij een demonstratie door demonstranten dan ook onacceptabel. 

Demonstraties voor maatschappelijke verandering
Er zijn ongeveer 3,7 miljoen Nederlanders van tussen de 18 en 34 jaar oud. Twaalf procent van hen, circa 450.000 jongvolwassenen, heeft wel eens gedemonstreerd. Daarvan doet 28% dat ook jaarlijks. Ze demonstreren vooral voor het klimaat en tegen racisme en discriminatie. Ook betaalbare woningen, tegen oorlog en voor vrouwenrechten worden vaak genoemd.
Bijna de helft van de jongvolwassenen (47%) vindt dat demonstraties nodig zijn om maatschappelijke verandering tot stand te brengen. 19% is het hier mee oneens. Van de Nederlanders tussen de 18 en 34 jaar oud die nog nooit hebben gedemonstreerd (88%), geeft een groot deel als reden dat het volgens hen geen zin heeft om te demonstreren. De meest genoemde reden om niet te demonstreren is omdat ze er geen behoefte aan hebben. 

Kennis over demonstreren
In het onderzoek hebben we twaalf stellingen over demonstraties voorgelegd. Daaruit blijkt dat over het algemeen de kennis bij deze groep redelijk goed is.
Wat wel opvalt is dat driekwart denkt dat demonstranten ervoor moeten zorgen dat hun demonstratie veilig verloopt en ze moeten samenwerken met de politie, terwijl dat feitelijk gezien niet klopt. Veiligheid is primair de verantwoordelijkheid van de overheid, in dit geval de gemeente en de politie. Ook denkt 71% dat je een vergunning nodig hebt voor een demonstratie, terwijl dit niet wettelijk verplicht is. Het aanmelden van een demonstratie is dat wel, maar als je dat niet doet, is dat nog geen gegronde reden voor de overheid om jouw demonstratie te verbieden. 
Jongvolwassenen weten overwegend wel dat het verboden is om aan te zetten tot geweld of op te roepen tot haat tegen mensen vanwege hun ras, godsdienst of levensovertuiging. Ook zijn mensen ervan op de hoogte dat de burgermeester een demonstratie mag verbieden als er niet gegarandeerd kan worden dat de demonstratie veilig kan plaatsvinden. Belangrijk is wel dat dit alleen kan om grootschalige wanordelijkheden te voorkomen. 

Download hieronder het volledige rapport: