Demonstreren kun je leren

Wat zijn jouw rechten als demonstrant? En welke rol spelen de overheid en politie bij demonstraties? In de rubriek ‘Demonstreren kun je leren’ beantwoorden we acht veel gestelde vragen over dit onderwerp.  

Is demonstreren een mensenrecht?
Ja, demonstreren is een mensenrecht. In verschillende mensenrechten verdragen is het demonstratierecht vastgelegd, waaronder in het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. En het staat ook in onze Grondwet.
Demonstreren is dus een recht, geen gunst. Inperken mag ook alleen als dat strikt noodzakelijk is. Bijvoorbeeld om wanordelijkheden te voorkomen, of in het belang van de rechten van anderen of de volksgezondheid. Lees hier meer over op de website van Amnesty.

Moet je een vergunning aanvragen voor een demonstratie?
Nee, je hoeft geen toestemming of een vergunning aan te vragen voor een demonstratie. Het is wel belangrijk om een demonstratie aan te melden bij de gemeente. De lokale overheid kan jouw demonstratie dan faciliteren en beschermen zodat jij zo goed mogelijk je demonstratierecht kunt uitoefenen. Als je geen melding maakt van je demonstratie, is dat trouwens geen reden om de demonstratie te verbieden of beëindigen!
Meer weten? Dat kan hier!

 Mag je overal demonstreren?
Ja, in de openbare ruimte mag je overal demonstreren, mits dit veilig en vreedzaam gebeurt. Als demonstrant bepaal je zelf waar je demonstreert en je mag staan binnen ‘sight and sound’ (zicht en gehoor) van het doel waarvoor of -tegen gedemonstreerd wordt Als de gemeente vindt dat die plek niet geschikt is, moet ze dit goed onderbouwen en in overleg met jou een andere, volgens jou, geschikte plek vinden.
Lees hier verder.  

Wanneer mag een burgermeester een demonstratie verbieden?
Dat mag alleen in heel uitzonderlijke gevallen. Bijvoorbeeld als er sprake is van ernstige wanordelijkheden, of als er onvoldoende politie beschikbaar is om dit af te wenden. Maar omdat demonstreren een mensenrecht is, moet de overheid zich tot het uiterste inspannen om jouw demonstratie mogelijk te maken, te beschermen en zo min mogelijk ingrijpen.

Wat is de rol van de politie bij een demonstratie?
De politie moet zich vooral richten op het goed begeleiden en beschermen van een demonstratie. Het gaat tenslotte over het beschermen van een mensenrecht!
Zolang de demonstratie vreedzaam is, is er voor de politie niet direct reden om in te grijpen. Zij zijn er dus vooral om jou als demonstrant te beschermen!  
Via deze link krijg je meer informatie. 

 Wat is het verschil tussen een tegendemonstratie en vijandig publiek?
Een tegengeluid laten horen bij een bestaande demonstratie valt net zo goed onder het demonstratierecht en moet dus ook gefaciliteerd worden door de gemeente. Mits, en dit is belangrijke, het een vreedzame tegendemonstratie is.
Het gebruik van geweld of het dreigen ermee, of op andere wijze een demonstratie verstoren of verhinderen is strafbaar. Dit wordt ook niet als een tegendemonstratie gezien, maar als vijandig publiek. Daarmee vervalt de bescherming van het demonstratierecht. Hier lees je wat Amnesty er nog meer over heeft geschreven.  

Hoe kan de Nederlandse overheid het demonstratierecht beter waarborgen?
Iedereen in Nederland moet gebruik kunnen maken van het recht op demonstreren. Daarom is het belangrijk dat zowel de landelijke als de lokale overheden ervoor zorgen dat dit goed geregeld is.
Amnesty International heeft een Manifest Demonstratierecht geschreven met daarop elf punten hoe lokale overheden dit kunnen doen. Daarop staat o.a. dat er na afloop van demonstraties geëvalueerd wordt met alle betrokkenen en dat de aanmeldprocedure van een demonstratie laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen is. Lees alle 11 punten van het Manifest Demonstratierecht van Amnesty via de link.

 Mag je demonstreren op de openbare weg?
Ja, je mag demonstreren op de openbare weg. Bij vrijwel elke protestmars lopen demonstranten over de openbare weg. De gemeente moet ervoor zorgen dat dit veilig kan.
Ook een vreedzame blokkade van een weg, waarbij veiligheidsmaatregelen worden gevolgd en er goed contact is met de politie, moet enige tijd getolereerd worden. Blokkades die langer duren en daardoor anderen in toenemende mate schaden, kunnen op een gegeven moment worden beëindigd, ook als de actievoerders zelf vreedzaam demonstreren. Lees hier meer.