Kemphaan, strijdbare weidevogel.

Deze week gelijk met de TT- week en de start van le Tour de France 100, een toepasselijke vogel met de naam n.l. Kemphaan. De kemphaan is zoals je aan zijn naam zou kunnen afleiden, geen vechtkip. De kemphaan is een vogel uit de familie van snipachtigen (Scolopacidae). Hoewel kemphanen en watersnippen soms aan de rand van het wad te vinden zijn, worden ze niet tot de wadvogels gerekend maar tot de binnenlandse steltlopers. De kemphaan is geplaatst in de groep van de weidevogels. Grasland is het leefgebied van grutto, watersnip, kievit maar ook van de kemphaan. De afgelopen decennia zijn deze weidevogels op veel plaatsen verdwenen door intensivering van de landbouw. De kemphaan ontbreekt tegenwoordig volledig in het oosten en zuiden van het land. In de kerngebieden in Friesland en Noord-Holland is de soort ook in aantal teruggelopen. Ten opzichte van de jaren vijftig is de populatie met ongeveer 90% afgenomen. Ook hier zijn de ontwatering en intensivering van de landbouw belangrijke oorzaken van achteruitgang. Bescherming is van belang, de kemphaan staat op de Rode Lijst van vogels. In broedtijd wijkt het gedrag van het mannetje kemphaan van normaal af, maar ook zijn verenkleed krijgt een fraaie slordige kraag in de kleuren; wit, zwart, bruin, geel en koperrood. Dan komen de vogels samen op de toernooiveldjes of leks af. Het kemphaanmannetje maakt de vrouwtjes het hof met een heel speciaal baltsritueel dat hij samen met andere mannetjes opvoert, er wordt gestreden op het scherps van de snede. In het boek “Lente” (1910) schreef Jac. P. Thijsse het volgende over de kemphaan; “op de bloemrijkste plaatsen in de wei, dikwijls midden tusschen de orchideeën, hebben de kemphaantjes hun tournooiveld. Voor den waren liefhebber is een kemphaantjes-tournooiveld op zijn minst even belangrijk, spannend en schilderachtig als het kleurijke kampspel uit Ivanhoe of de Roos van Dakama, dat ge zoo dikwijls met groote oogen en open mond hebt zitten te herlezen. Mijn kemphaan-ridders hebben pakjes aan, even bont als de adellijke heeren uit de Middeleeuwen”. Zelf heb ik het kemphanen tournoooi enkele tientalen jaren geleden op Texel mogen aanschouwen, toen er nog vele kemphanen broeden in Nederland. Op dit moment loopt het landelijke vogelatlas project van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Nu is het mogelijk de voorlopige tellingsresultaten van winter- en broedvogels te bekijken. Gebruik de volgende site link voor de kemphaan: http://www.vogelatlas.nl/atlas/soorten/soort/5170/B . Het resultaat van de kemphaan; laat op dit moment zien dat er nog maar enkele paren broeden in Noord Nederland. Het aanschouwen van de hierboven omschreven kemphaantoernooien zullen op dit moment wel een unicum zijn, zeker in een landschap met orchideeën in een weiland. Enkele streeknamen voor de kemphaan zijn: Kappertje, Kragenmaker en Meisnip.

(bron: Natuurcompendium voor de leefomgeving.)