Wordt Europa onveiliger voor LHBTQIA+ personen?

In verschillende Europese landen worden de rechten van LHBTQIA+-ers ingeperkt. Wat doet dit met hun veiligheid en wat is de rol van de Europese Unie daarin?

Deze week heeft het Hongaarse parlement een wet aangenomen die zich richt tegen alles wat te maken heeft met de LHBTQIA+-zichtbaarheid in het land. Lesmaterialen, advertenties en films waarin wordt gerefereerd aan liefde tussen twee personen van hetzelfde geslacht worden strafbaar.

Zichtbaarheid homoseksualiteit
Het gaat om een serie aanpassingen van wetten. ‘De kinderbeschermingswet en de mediawet’, vertelt PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten in De Nieuws BV. ‘Hongarije probeert op allerlei manieren de uitingen en de zichtbaarheid van homoseksualiteit uit het openbare leven te weren, met het excuus dat kinderen daartegen beschermd zouden moeten worden.’ Dat gaat van televisieprogramma’s tot seksuele voorlichting. ‘Dat wordt allemaal tegengegaan. Het gaat ook over het normaliseren van discriminatie tegen mensen met een ‘andere’ geaardheid. Dat is wat er zo schokkend aan is.’

Legitimatie van geweld
Deze maatregelen doen Reuten denken aan wat er al in Rusland is gebeurd op dit terrein. ‘Daar heeft het gewerkt als legitimatie van het gebruik van geweld - door de politie, maar ook door mensen die anders denken over jezelf kunnen zijn. Het is als het ware een legitimatie geweest om mensen actiever en openlijker te discrimineren en te bedreigen.’

Demonstraties & juridische instrumenten
Gelukkig worden deze maatregelen niet stilzwijgend doorgevoerd: er wordt geprotesteerd in Hongarije. ‘Je zag boven verwachting veel mensen op straat bij de demonstraties. Daarom moeten wij hiertegen blijven ageren; om die mensen te steunen. (…) we moeten mensen die strijden voor onze waarden en grondrechten altijd steunen.’ De Europese Commissie heeft al eerder opgetreden hiertegen, maar nooit komt het hier gezamenlijk een vuist tegen maken echt van de grond. ‘Het ontbreekt aan politieke wil’, volgens Reuten. ‘De lidstaten houden elkaar de hand boven het hoofd. Er zijn juridische instrumenten, maar uiteindelijk moet er een politiek besluit worden genomen om een land ook echt te straffen en de duimschroeven verder aan te draaien, zodat dit soort wetsvoorstellen en maatregelen teruggedraaid worden.’

Mensenrechten & grondrechten
De Europese Commissie mag activistischer worden, vindt Reuten. ‘Het moet voor een land als Hongarije volkomen voorspelbaar zijn wat er gebeurt als je dit soort wetsvoorstellen doet. Er moet meteen een procedure worden gestart, we moeten daar vasthoudend in zijn en uiteindelijk moet dat door de Europese Raad – dus de lidstaten bepaald worden – en dat is een beetje waar het probleem zit. Want die houden elkaar de hand boven het hoofd. Maar met de rechtstaat en dit soort schendingen van mensenrechten en grondrechten, daar onderhandel je niet mee. Daar speel je niet mee, dat is geen thema waar je over onderhandelt. Daarvan moet kristalhelder zijn waar Europa op dit moment staat.’

Anti-transgenderwet Hongarije
Het is niet de eerste keer dat het land van premier Orban een maatregel tegen de community aanneemt. Sinds vorig jaar is het er niet meer mogelijk voor transgender personen om het geslacht aan te passen. Sindsdien wordt het geboortegeslacht aangehouden in officiële documenten. ‘Een stap terug naar de middeleeuwen’, volgens Amnesty International, zo meldt Joop een jaar geleden. ‘Ik probeerde me daarin in te leven’, vertelt Brand Berghouwer, van Transgender Netwerk Nederland, in De Nieuws BV. ‘Dat ik, met mijn baard en alles, ineens weer een ‘V’ in mijn paspoort zou krijgen. Wat betekent dat dan in hemelsnaam? Dat betekent dat ik overal waar ik mijn paspoort moet laten zien bang moet zijn of ik word uitgescholden, of ik überhaupt word geholpen, of ik in elkaar geslagen word. Het is echt heel erg.’

Lhbti-vrije zones Polen
Ook is Hongarije niet het enige land in de Europese Unie dat de mensenrechten van LHBTQIA+-ers inperkt. Ook Polen heeft er een handje van. Eind vorig jaar wordt bekend dat het land LHBTI-vrije zones heeft ingesteld. Onder andere de Poolse stad Tuchów is zo’n zone. ‘Dit speelt nu ongeveer een jaar’, aldus journalist Mark van Assen. ‘Het is een soort tactiek van de regerende partij.’ Dat is de partij Prawo i Sprawiedliwość (afgekort: PiS), wat zoveel betekent als Recht en Rechtvaardigheid. Waarom ze dat doet? ‘Om verdeeldheid te zaaien. Om heel duidelijk te laten zien waar ze voor staat’, volgens Van Assen.