Wanneer zien de omwonenden van Tata Steel een oplossing voor de giftige uitstoot?

De omwonenden van staalfabriek Tata Steel zijn de eeuwenlange strijd zat en pleiten voor verandering. 

Er is veel discussie over de enorme uitstoot van de kooksfabrieken van Tata Steel die schadelijk is voor de omwonenden. Linda Valent is lid van de dorpsraad in Wijk aan Zee en woont vlak bij de staalfabriek: ‘Het is belangrijk dat burgers de strijd aangaan.’

Ongezonde waarden
Zoals het er nu naar uitziet moet er een hoop gebeuren om de uitstoot van Tata Steel te verminderen en de situatie gezonder te maken. In 2018 waren er grafietregens; dat leek op een glitterregen over het dorp bij de fabriek. Omwonenden schrokken toentertijd van de uitspraken die de directeur van Tata Steel deed. Het bleek namelijk dat de fabriek twintig procent van de processen niet onder controle had. De omgevingsdienst heeft aangegeven dat de instrumenten die zij hebben om de zorgwekkende stoffen in kaart te brengen niet altijd toereikend zijn en het daardoor lastig is om alles in kaart te brengen.  

De rechtbank had in januari de vergunning voor een nieuwe staaloven vernietigd, nadat bezorgde omwonenden een rechtszaak hadden aangespannen. Dit omdat de omwonenden van de omgeving IJmuiden, waar Tata Steel is gevestigd, sneller ziek worden door de slechte luchtkwaliteit en dat is zorgelijk. De Raad van State heeft het besluit in hoger beroep teruggedraaid, omdat hij vond dat de zaak niet goed beoordeeld was. Tata Steel is blij met de uitkomst, maar de omwonenden niet. De vergunning die Tata Steel heeft speelt dus een grote rol in het proces: ‘De gemeente zegt dat de ongezonde waarden binnen de vergunning vallen die Tata Steel heeft. Waardoor het moeilijk is om alles aan te passen’, vertelt Valent verontrust in de radio-uitzending van Vroeg!.

Zorgwekkende stoffen
Tata Steel is volgens milieudefensie de grootste vervuiler in Nederland. Bij het maken van staal stoot de staalfabriek jaarlijks 12,6 megaton CO2 uit; dat staat gelijk aan de uitstoot van 1,4 miljoen Nederlanders gezamenlijk per jaar. Om dit op te lossen is aan Tata Steel gevraagd om de zorgwekkende stoffen in kaart te brengen, maar dat is niet helemaal gelukt. Van de honderd procent die Tata Steel in kaart moest brengen mist, volgens de provincie, nog drie procent. Valent volgt het proces van Tata Steel al jaren en heeft zo haar twijfels bij dit percentage: ‘Het gaat niet om die drie procent die niet klopt, maar om de volle honderd procent en dat vind ik heel erg.’

De provincie is het hier niet mee eens en vindt dat het onderzoek bij de grote bronnen correct is gedaan en bijna is afgerond. Omwonenden zijn daar verbaasd over, omdat het RIVM destijds had geconstateerd dat de uitkomsten door een gat in de data bij Tata Steel niet klopten. ‘Momenteel zit iedereen met smart te wachten op de uitkomsten van het onderzoek. Ik vind het onvoorstelbaar dat de provincie stelt dat alles is afgerond, want ze zitten nog midden in het onderzoek’, aldus Valent.

Groen Staal Plan
Er is gezocht naar een mogelijke oplossing. Te weten: het ‘Groen Staal Plan’, voor een duurzaam en groen Tata Steel. Hierin wil de staalfabriek CO2-neutraal produceren en op korte termijn de uitstoot tussen de 35 en 40 procent verminderen. Het groene staal zal in twee nieuwe fabrieken op waterstof gaan draaien en niet meer op kool of gas. Thomas Jak, journalist bij NH Nieuws, heeft in de afgelopen 1,5 jaar veel onderzoek gedaan naar de uitstoot van de fabriek en hoe dit kan worden opgelost: ‘In eerste instantie moeten die fabrieken nog op gas gaan draaien, omdat waterstof er nog niet is in de hoeveelheden die Tata Steel nodig heeft. Het is beter voor de gezondheid van de omwonenden om CO2-neutraal te produceren, maar volgens Tata Steel zullen ze dat pas bereiken in 2050’, aldus Jak.

Kooksfabriek
Om de gezondheidsrisico’s te verminderen moet er iets gebeuren. De eerste stap is het sluiten van de kooksfabrieken van Tata Steel. De batterijen van deze fabrieken zijn zo sterk verouderd dat ze de soepelste stikstofmonoxide norm kregen. Dat betekent dat Tata Steel wordt vrijgesteld van het nemen van maatregelen bij het stikstofbeleid. ‘Moet je nagaan. Boeren moeten van alles aanpassen en Tata wordt ervan vrijgesteld,’ zegt Valent geïrriteerd.

Inmiddels is Valent al veertien jaar bezig en voelt het als vechten tegen twee goliaths, namelijk: Tata Steel en de provincie. ‘De zorgwekkende stoffen die de kooksfabrieken van Tata Steel uitstoten waren voor de provincie eigenlijk het juiste moment om ze aan te pakken. Het aantal procent aan schadelijke stoffen moet zo laag mogelijk zijn, maar nu krijgt Tata Steel steeds langer de tijd voor hun onderzoek.’ Het uitschrijven van boetes schijnt niet altijd te werken, omdat er niks verandert. Vandaar dat de provincie heeft gedreigd met het intrekken van de vergunning.