Waarom worden migrantenkinderen voor uitzetting opgesloten?

Nederland sluit nog steeds kinderen met een migrantenstatus op in vreemdelingendetentie. Dat blijkt uit een onderzoek van Unicef. Maar waarom? 

Het gaat volgens Unicef-Kinderrechtenexpert Eva van Aalst om kinderen die asiel hebben aangevraagd, maar waarvan is besloten dat ze niet mogen blijven. ‘Kinderen die gedwongen moeten terugkeren.’ In andere EU-landen doet dit probleem zich natuurlijk ook voor. Helaas is Nederland volgens Van Aalst het ‘slechtste jongetje van de klas’ in vergelijking met de andere landen. In ons land werden vorig jaar namelijk 210 kinderen in detentie geplaatst voor terugkeer. Het gaat zowel om kinderen die met als zonder familie in Nederland zijn.

Trauma

Die detentie is volgens Van Aalst ontzettend schadelijk voor deze kinderen. ‘Alleen al voor de detentie bestaat een enorme angst om te worden gedetineerd. Dat gebeurt ook op een manier die veel kinderen eng vinden. Ze worden vroeg op de ochtend van hun bed gelicht, in pyjama. Om vijf of zes uur ’s ochtends worden ze dus opgepikt en in detentie gezet. Zowel de arrestatie als de detentie is traumatiserend voor de kinderen.’

Volgens Van Aalst maakt de duur van de detentie niet uit. Zowel kinderen met een korte als een lange detentieperiode ervaren dit. ‘Zij ervaren op korte termijn veel angst. Er zijn zelfs kinderen die vormen van posttraumatische stress ervaren. Bijvoorbeeld nachtmerries en slapeloosheid. En ook op de lange termijn is het slecht voor de ontwikkeling van kinderen.’

Gezinnen

Er wordt geen uitzondering in leeftijd gemaakt, volgens Van Aalst. Alle kinderen tot zeventien jaar worden opgehaald voor detentie. ‘Vooral kinderen in gezinnen, maakt niet uit hoe oud ze zijn, worden bij uitzetting standaard in detentie geplaatst.’ Kinderen die hier met hun ouders zijn worden wel met hun ouders vastgezet. In hele uitzonderlijke gevallen komt het voor dat ze niet samen worden vastgezet, maar dat komt volgens Van Aalst alleen voor als een van de ouders bij de arrestatie bijvoorbeeld niet aanwezig was. ‘De intentie is altijd om ze samen te plaatsen.’

Uitzetting

Feit is dat de kinderen en gezinnen die in detentie worden geplaatst, het land uit moeten. Zij worden dan vastgehouden zodat zij niet, voor uitzetting, weg kunnen lopen. Maar volgens Van Aalst kan dat ook anders. In andere landen doen ze dat op een andere manier. Duitsland maakt helemaal geen gebruik van detentie en Zweden en het Verenigd Koninkrijk doen dat maar heel zelden. ‘Zweden kiest ervoor om in ieder geval geen gezinnen met kinderen in detentie te zetten. En heel zelden in het geval van alleenreizende kinderen.’

Meldplicht

Van Aalst geeft duidelijk aan dat ze niet tegen de uitzetting van migranten is. ‘In een zorgvuldige asielprocedure kan ook de conclusie zijn dat iemand niet mag blijven. Zo werkt het, daar zijn wij niet tegen. Maar het gaat er uiteindelijk om dat iemand kan worden uitgezet, dat ze ‘beschikbaar zijn voor uitzetting’.’ In andere landen worden daar dus andere procedures voor gevolgd. Daar geldt bijvoorbeeld een meldplicht of strengere begeleiding. Het is volgens Van Aalst van groot belang dat migranten en ook migrantenkinderen goed worden ingelicht over de asielprocedure en wat er gebeurt als je niet mag blijven. ‘Dat helpt om de kinderen beter voor te bereiden.’

Detentie bij binnenkomst

Maar detentie gebeurt aan het begin van de asielprocedure ook al. Op kleinere schaal worden mensen na binnenkomst in Nederland vastgezet. ‘Dit is voor kinderen een aantal jaren geleden afgeschaft gelukkig.’ Maar toch blijkt dat in kleine aantallen nog te gebeuren. In 2018 ging het om tien kinderen en het jaar daarvoor gebeurde dat met twintig kinderen. ‘Dat zijn kleine aantallen, maar ieder kind vinden wij te veel.’ Maar als het aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid ligt komt er verandering in het beleid. ‘Zij wil het detineren van kinderen versoepelen, makkelijker maken. Dat houdt in dat alleenreizende kinderen weer in detentie mogen worden gezet. Met een maximum van vier weken.’ Daar wordt vandaag in de Tweede Kamer over vergaderd.