Waarom is de invloed van zwarte ontwerpers op de mode zo onderbelicht?

De invloed van zwarte ontwerpers blijft vaak hangen in een stereotypering en is onderbelicht. Daar moet verandering in komen, vertellen Janice Deul, modeactivist en oprichter van Diversity Rules, en Ninke Bloemberg, conservator, in De Nieuws BV.

Om zwarte ontwerpers wél een plek in de spotlight te geven, komt het Centraal Museum vanaf maart met Voices of Fashion. Een plek die ze nooit gekregen hebben, volgens Deul. ‘In deze tentoonstelling vertellen we de verhalen van zwarte ontwerpers, modellen en mensen werkzaam in de modewereld’, legt Bloemberg uit.

Onderbelicht
Noodzakelijk, want die verhalen worden niet veel verteld, licht ze toe: ‘Het gebrek eraan zie je terug in geschiedenisboeken over mode en kunst. Maar ook in musea, die een reflectie daarvan zijn.’ Dat die verhalen niet verteld worden, komt omdat we in een witte wereld leven, vertelt Deul: ‘De modewereld is daar een verlengde van: de musea, de mode-instituten, de opleidingsinstituten, en de bladen zijn allemaal wit. De focus is altijd geweest op witheid, die witte blik heeft bepaald wat wij als mode beschouwen, wie wij een tentoonstelling geven en wie in de vaste collectie van een museum zit.’ En dat zijn eigenlijk nooit mensen van kleur geweest en vooral niet zwarte mensen, legt ze uit: ‘Terwijl, wat iedereen weet, zwarte mensen into fashion zijn, en trendsetters én voorlopers zijn geweest.’

Maar deze tentoonstelling geeft niet alleen zwarte ontwerpers een plek in de spotlight; ze laat ook zien hoezeer het koloniale verleden doorwerkt in de manier waarop we kijken naar zaken als schoonheid en mode, vertelt Deul: ‘Van oudsher worden alle zaken die gelinkt zijn aan black culture een beetje gemarginaliseerd.’

Streetwear of couture?
Een voorbeeld hiervan is wat we als streatwear beschouwen en wat als couture, licht Deul toe: ‘Het wordt streetwear genoemd als het door een zwarte designer is gemaakt. Als een wit persoon het maakt is het couture.’ Ook het oversizede, de grote logo’s op kleding, komt voort uit black culture, vertelt ze: ‘Het werd pas serieus genomen door de witte internationale modepers toen het door witte designers werd gebracht.’ Daarvoor werd het weggezet als niet representatief en niet beschaafd. ‘Terwijl het minimaal zo interessant is om bezig te zijn met de kern: waar komen de invloeden die doorwerken op de couture-wereld vandaan? Waar vinden bepaalde trends hun oorsprong?’, voegt Bloemberg hieraan toe.

Cultural Inappropriation
Daarnaast is het ook zo dat mensen van kleur die hetzelfde doen nog steeds hierop worden afgerekend, vertelt Deul: ‘Je hebt in Amerika nog steeds scholen waarop je geen natural hair-stijlen mag rocken. Er is in Amerika een wet aangenomen, de CROWN Act, die ervoor zorgt dat discriminatie op basis van natuurlijke haarstijl verboden moet worden. Daar is een wet voor nodig geweest, omdat het aan de lopende band gebeurt. Dan is het extra zuur als je ziet dat een willekeurige celeb wel gewoon los kan gaan op die black hair-stijlen en dat iedereen het dan geweldig vindt. Hetzelfde geldt voor die ontwerpers.’

Inclusiviteit in de modewereld
Hoewel er de laatste tijd wat ontwikkelingen gaande zijn in Nederland, zijn we er nog niet, volgens Deul: ‘We zien eindelijk het belang van inclusiviteit en diversiteit. Zeker ook sinds de Black Lives Matter-protesten afgelopen zomer.’ Wat haar verdrietig maakt is dat het zich niet vertaalt in beleid of een gezamenlijke aanpak om de modewereld inclusief te maken: ‘Iets wat je wel ziet als je het hebt over duurzaamheid. Je ziet dat de mensen in de industrie de handen ineenslaan om ervoor te zorgen dat het hele systeem echt duurzaam wordt.’

Daardoor voelt het voor haar aan als symboolpolitiek: ‘Je ziet het aan de buitenkant. Het is makkelijk om een zwart model op je cover te zetten of op Instagram zwarte modellen te plaatsen die je vaak niet in het nummer zelf ziet. Terwijl je redactie spierwit is, terwijl je hele museum spierwit is, terwijl je geen docenten van kleur hebt in je opleidingsinstituut.’ Dat laatste ervaart Deul zelf ook in de praktijk: ‘Studenten stellen mij vaak vragen, omdat ze die vragen niet kwijt kunnen bij docenten op hun opleiding.’

Voorbeeld van hoop
Ook op internationale schaal vinden er ontwikkelingen plaats. Zo noemt Bloemberg de inauguratie van Kamala Harris ‘een voorbeeld van hoop’. Het mantelpak dat ze tijdens deze bijeenkomst draagt is gemaakt door Christopher John Rogers. ‘Een zwarte ontwerper die heel strijdbaar is en een hele duidelijke boodschap heeft’, legt Bloemberg uit. ‘Dat zij er op zo’n podium voor kiest om voor zo’n ontwerper te kiezen is fantastisch.’

Volgens Deul laat dit voorbeeld van hoop heel goed zien wat de 'power of fashion' is: ‘Dat je op een hele mooie en toegankelijke manier een bepaalde boodschap kunt communiceren.’ Op een manier die heel subtiel is wellicht, maar daardoor ook beter overkomt, volgens haar: ‘Zij kan moeilijk met haar vuist in de lucht gaan staan, maar door zo’n outfit te dragen van een ontwerper die heel expliciet toont hoe het is om een zwarte amerikaan te zijn, communiceert zij ook dezelfde boodschap van inclusie; dat is wat je ook met mode kunt doen.’

Wat zou jij hier, als consument, aan kunnen doen?
Hoewel de mode-industrie, met al haar facetten, zwarte ontwerpers onderbelicht, heb je ook nog de consument, die deel uitmaakt van een modesysteem, legt Deul uit. ‘Het toffe van deze tijd is dat wij allemaal een soort activist kunnen zijn door onze stem te laten horen op sociale media. Als je iets ziet van een ontwerper of van een blad, waarvan je denkt dit is cultural inappropriation, stereotyperend of stigmatiserend, zou ik zeggen: trek aan de bel. We hebben gezien hoe sterk de stem is die je op die manier kunt laten horen’, aldus Deul.