Waarom hebben we persoonlijke ruimte?

We hebben allemaal een persoonlijke ruimte. En we kennen ook allemaal het gevoel als iemand die persoonlijke ruimte binnendringt. Maar waarom hebben we dit en wat is het nou precies?

Persoonlijke ruimte is een soort bubbel die we altijd meedragen. Deze ruimte creëren we onbewust. ‘Bijvoorbeeld als iemand jouw persoonlijke ruimte inkomt waarvan jij dat niet wil. Je doet dan automatisch een stapje naar achter’, vertelt Suzie Geurtsen, gedragspsycholoog, in de vierde aflevering van De Psycho Show. ‘Dat komt voort uit de behoefte die we hebben om onszelf veilig te houden. Maar we vinden afstand ook fijner omdat we dan makkelijker uit de situatie kunnen stappen en iemand beter kunnen observeren’, vertelt Suzie in de uitzending.

Het verschil per persoon

Met de afstand die we nemen geven we dus eigenlijk non-verbaal aan wat we van iemand vinden. Maar hoe ver iemand in jouw persoonlijke ruimte mag komen hangt af van de relatie die je hebt. Deze ruimte kan worden uitgedrukt in afstanden. Dit is gedaan door culture antropologie expert Edward T. Hall. In de onderstaande tabel zie je de gemiddelde afstand die wij nemen bij verschillende relaties.

Intiem

0 – 15 cm: Vol contact; beschermen, knuffelen, seks, worstelen of ruzie.

15 – 45 cm: Voor erg goede vrienden

Persoonlijk

 45 – 75 cm: Mensen die we goed kennen en graag mogen. Praten met je partner.

75 – 120 cm: Gesprekken met vrienden en bekenden

Sociaal

120 – 200 cm: Gesprekken met onbekenden of zakelijke relaties

200 – 350 cm: Formele zakenbesprekingen

Publiek

350 – 700 cm: Afstand tussen spreker en publiek

700 cm e.v.: Afstand tussen spreker en nog meer publiek

Belangrijk puntje is wel, deze afstanden zijn heel flexibel. Hoe groot jouw persoonlijke ruimte is hangt namelijk ook af van de situatie, de setting waarin je iemand ontmoet en je cultuur.

Een flexibele ruimte

Hoe groot je persoonlijke ruimte bij iemand is begint al bij een ontmoeting. Zij aan zij mag iemand dichterbij komen dan pal voor je neus. Ook als je gelijk oogcontact maakt beïnvloedt dit de afstand die je neemt.

Maar vaak is het ook niet te voorkomen om iemand in je persoonlijke ruimte te laten. Denk aan het openbaar vervoer, tijdens het uitgaan of in de bioscoop. Als je in zo’n kleine ruimte bent wordt je bubbel automatisch groter. Maar als er de mogelijkheid is om ergens anders te staan of zitten, is je bubbel weer kleiner. Als er bijvoorbeeld in de bus genoeg plek is maar iemand komt naast je zitten, voel jij je daar ongemakkelijk bij. Als de hele bus vol zit, heb je daar geen last van.

Waarom hebben we een persoonlijke ruimte?

We willen aan de ene kant dichtbij iemand zijn als we iemand aantrekkelijk vinden of iets van iemand willen. Aan de andere kant willen we afstand bewaren om we onze vrijheid en individualiteit te behouden en te voorkomen dat we te veel informatie over onszelf geven. Onze behoeftes botsen dus. We houden graag de controle, maar als je iemand dichterbij laat geef je die controle op.

Ons zenuwstelsel wordt alert als iemand je persoonlijke ruimte inkomt. Dat noem je arousal, dat is een prikkeling in dat zenuwstelsel. Deze prikkeling wordt anders opgevat afhankelijk van de persoon, hoe je denkt en hoe je doet. Dit zorgt voor een prettige of onprettige ervaring. Bij je partner is het intiem, bij een vreemde intimiderend.

Persoonlijke ruimte is dus eigenlijk een gevecht tussen behoeftes en is afhankelijk van de situatie en de dingen die we waarnemen, die dus ook kunnen worden beïnvloed. 

Bekijk hier de volledige aflevering van  De Psycho Show: